Aşqabadda 75 yaşlı jurnalist Soltan Açilova Cenevrəyə uçduğu gün zorla xəstəxanaya aparılıb. Bu xəbəri "Xronika Türkmənistana" nəşri yayıb.

Noyabrın 20-də səhər saatlarında tibbi xələtdə dörd maskalı şəxs beynəlxalq mükafat almaq üçün qızı ilə Cenevrəyə uçmalı olan jurnalistin evinə gəlib. Onlardan biri Açilovaya onun yoluxucu xəstə olmasından şübhələndiklərini və müalicə üçün dərhal xəstəxanaya yerləşdiriləcəyini deyib.

Açilovaya qohumları ilə telefon bağlantısına icazə verilməyib. Zorla təcili yardım maşınına otuzdurulan qadından mənzilinin açarları alınıb. Belə davranış "o dünyada mənzilin açarları nəyinə gərəkdir" sözləri ilə əsaslandırılıb.

Jurnalisti Çoqanlıdakı yoluxucu xəstəliklərin müalicə mərkəzinə yerləşdiriblər. Həkimlər onun evə nə vaxt qayıda biləcəyi barədə bilgi vermirlər.

S.Açilova Türkmənistanda yaşayan tək müstəqil jurnalistdir. Dəfələrlə saxlanılan, hədə-qorxu gəlinən qadına hücumlar da olub. Açilovanın qohumlarının da təhdid edildiyi bildirilir. Hakimiyyətin jurnalistlə belə davranışı ondan qisas almaq istəyi ilə əlaqələndirilir. Açilovaya ötən il də Cenevrəyə uçmağa imkan verilməyib. Sərhədçilər onun pasportunu yararsız hala salıblar.

İnsan Haqları üzrə Türkmən Təşəbbüsü (İHTT) və İnsan Haqları üzrə Beynəlxalq Tərəfdaşlıq (İHBT) təşkilatları Türkmənistan hakimiyyətinin bu hərəkətlərini qınayıb. Onların fikrincə, jurnalistin məcburi xəstəxanaya yerləşdirilməsi "plüralizmi boğmaq üçün hakimiyyətin aramsız kampaniyasının yeni təzahürüdür". Açilovanın azad olunması, ona xaricə getməyə icazə verilməsi və fəaliyyətinə görə izlənilməməsi tələb edilib.

Azad Avropa/Azadlıq Radiolarının tatar-başqırd xidmətinin jurnalisti Alsu Kurmaşeva Jurnalistləri Müdafiə Komitəsinin (CPJ) Beynəlxalq Mətbuat Azadlığı Mükafatına layiq görülüb. Mükafatlandırma mərasimi Nyu-Yorkda keçirilib.

"Bu mükafatı almaq məndən ötrü böyük şərəfdir. Onu Azad Avropa/Azadlıq Radiolarının hazırda həbsxanalarda olan həmkarlarım adından qəbul edirəm. Onlardan ikisi (İqor Losik və Andrey Kuzneçik) Belarusda, biri (Vladislav Yesipenko) Krımda, biri isə (Fərid Mehralızadə) Azərbaycandadır. Həbsxanadakı jurnalistlər – statistika deyil, onlar mənim kimi adamlardır, onları evdə ailələri, övladları gözləyir, onları azad etmək lazımdır", – A.Kurmaşeva tribunadan söyləyib.

O, Rusiya həbsxanalarında azı 20 jurnalistin həbsdə olduğunu sözlərinə əlavə edib. Jurnalist CPJ-yə onun azad olunması yönündəki səylərinə görə təşəkkür edib.

A.Kurmaşeva Rusiyada həbsxanada 288 gün keçirib. Onu Rusiya ordusu barədə saxta məlumat yaymaqda ittiham ediblər. Buna "İdel.Realii" redaksiyasının "Müharibəyə yox. Ukraynaya müdaxiləyə qarşı çıxan 40 rusiyalının hekayəsi" kitabını çap etməsi olub.

İyulun 19-da Tatarıstan Ali Məhkəməsi jurnalisti 6.5 il yarım həbsə məhkum edib. Kurmaşeva bu il avqustun 1-də ABŞ və Rusiya arasında böyük məhbus mübadiləsi çərçivəsində azad olunub.

Gələn ildən Ermənistan hökuməti bir çox Qarabağ qaçqınına mənzil müavinəti ödəməyəcək, yerdə qalanlara ödənən müavinəti də önəmli ölçüdə azaldacaq.

Hökumət ötən ilin noyabrından kirayədə qalan və ya dövlət sığınacaqlarında yaşayan qaçqınlara mənzil kirayəsi və kommunal xidmətləri qarşılanmaq üçün ayda 125 dollar ödəyir.

İddialara görə, Qarabağı tərk edən 105 minədək qaçqının önəmli bölümü dövlət proqramından yararlanıb. Əlçatımlı yaşayış yerinin olmaması qaçqınların əsas problemlərindən biri sayılır.

Gələn ilin aprelindən müavinətlər yalnız uşaqlara, universitet və kollec tələbələrinə, təqaüdçü və əlillərə veriləcək. Bu kateqoriyaya aid təxminən 54 min nəfər var. Onlara ödəniləcək yardım aprel ayında – 100 dollara, iyulda isə 75 dollaradək azaldılacaq.

Baş nazir Nikol Paşinyanın fikrincə, hökumətin bu addımı "işləmək qabiliyyətli Qarabağ ermənilərini öz əməyi ilə ailələrini təmin etməyə həvəsləndirir".

Əmək və sosial məsələlər naziri Narek Mkrtçyanın dediyinə görə, 25 mindən çox Qarabağ qaçqını Ermənistanda işləyir və ya fərdi biznesə sahibdir. Məhz onlara ödənilən müavinətlər kəsiləcək.

Müavinətlərin azaldılmasının bir səbəbi də hökumətin iyunda başlatdığı beşillik mənzil proqramıdır. Bu proqram Qarabağdan olan ermənilərə daha çox kənd yerlərində yeni yaşayış evi almaq və ya tikmək üçün maliyyə yardımını nəzərdə tutur.

Proqrama əsasən, hər bir Qarabağ qaçqını yaşayış yeri probleminin həlli üçün 5-13 min dollar arasında dövlət qrantı əldə edə bilər.

Qaçqınların bir çoxu proqramın təklif etdiyi vəsaitin yeni ev almaq və ya tikməyə yetmədiyini deyir. Bəzilərinin fikrincə, bu addımı atmaqla Paşinyan Qarabağ ermənilərini ölkəni tərk etməyə meylləndirir.

Xatırlatma

Ötən əsrin 90-cı illərinin əvvəllərində Qarabağ münaqişəsi Azərbaycanla Ermənistan arasında toqquşmalar doğurub. O dövrdə Azərbaycanın Qarabağ bölgəsi və civarındakı 7 rayon işğal edilmişdi.

Azərbaycan 2020-ci ildə 44 günlük müharibə və ötən il birgünlük əməliyyatla ərazi bütövlüyünü bərpa edib.

2023-cü il sentyabrın 19-20-də Bakı Qarabağda "lokal antiterror tədbirləri" elan edib. Yerevan bunu "etnik təmizləmə" kimi dəyərləndirib. Sentyabrın 20-də Qarabağ separatçıları Bakının şərtlərinə razılaşdıqlarını bildiriblər. Sentyabrın 28-də tanınmayan qurum fəaliyyətini dayandıracağını elan edib. Daha sonra Qarabağdan Ermənistana əhali köçü başlayıb. Hazırda iki ölkə arasında sülh danışıqları gedir.

Haaqadakı Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsi (BCM) İsrailin baş naziri Benyamin Netanyahu, keçmiş müdafiə naziri Yoav Qalant və HƏMAS radikal qruplaşmasının hərbi qanadının rəhbəri Məhəmməd Deyfin həbsi barədə order verib. Onların üçü də Qəzza sektorunda hərbi cinayətlərdə və insanlığa qarşı cinayətlərdə ittiham olunublar.

HƏMAS-ı ABŞ və Avropa Birliyi terrorçu təşkilat kimi tanıyır.

İsrail ötən ilin oktyabrından Qəzzada ABŞ və Avropa İttifaqında terror təşkilatı kimi tanınan HƏMAS radikal qruplaşmasına qarşı əməliyyatlara başlayıb. Buna isə qruplaşma radikallarının ötən il oktyabrın 7-də İsrailə hücum etməsi, 1200 nəfəri öldürməsi, 250 nəfəri girov götürməsi səbəb olub.

Bu ilin mayında BCM prokuroru Kərim Xan Qəzza müharibəsi ilə əlaqədar iddia olunan cinayətlər üçün məsuliyyət daşıyanların həbsinə dair orderin verilməsi tələbiylə çıxış edib

İsrail müxalifəti və hökumət təmsilçiləri qərarı "utancverici" və "terrorçuların mükafatlandırılması" adlandırıblar.

Bununla belə, İsrail Roma statutunun iştirakçısı deyil və BCM-nin yurisdiksiyasını tanımır.

BCM bildirib ki, İsrailin onun yurisdiksiyasını tanıması tələb olunmur.

HƏMAS-ın nəzarətindəki Qəzza bölgəsinin rəsmiləri İsrailin əməliyyatları nəticəsində azı 40 min nəfərin öldüyünü iddia edirlər.

ABŞ Rusiyanın bənzər silahlardan geniş istifadəsindən sonra Ukraynaya piyada əleyhinə minalar verəcək. Beynəlxalq insan hüquqları təşkilatları bu silahdan istifadəni tənqid edir.

ABŞ müdafiə naziri Lloyd Ostin noyabrın 20-də Laosda bildirib ki, sözügedən qərar Rusiya öz hərbi taktikasını dəyişdirəndən sonra qəbul edilib: "Onlar artıq tək mexanikləşdirilmiş qüvvələr ilə döyüşmürlər. İçəri girə və mexanikləşdirilmiş qüvvələrə yol açmağa çalışan piyada birliklərinin köməyi ilə döyüşürlər".

Ostinin fikrincə, rusiyalıların həmlələrini ləngitmək üçün ukraynalıların bu minalara ehtiyacı var.

"Human Rights Watch" (HRW) bildirir ki, 2022-ci ilin fevralından bəri Rusiya, ən azı, 13 piyada əleyhinə minadan istifadə edib. Bu da yüzlərlə insanın ölümünə və geniş kənd təsərrüfatı sahələrinin çirkləndirilməsinə yol açıb.

Beynəlxalq səylər əngəllənir

İnsan hüquqları və humanitar təşkilatlar mülki əhaliyə törətdiyi təhlükəyə görə çoxdan piyada əleyhinə minalardan istifadəni tənqid edir. HRW bəyanatında buna da diqqət çəkir ki, minalar fəsadları ölçülməmiş silahların istifadəsinə birdəfəlik son qoyacaq beynəlxalq səylərə də əngəl yaradır.

160-dan çox ölkə piyada əleyhinə minalardan istifadəni yasaqlasa da, ABŞ və Rusiya ona dair konvensiyanı imzalamayıb. Ukrayna həmin sənədə 2005-ci ildə qoşulub. Bu ölkə "suverenlik və ərazi bütövlüyünün bərpasınadək" savaşda yararlandığı silah növləri barədə açıqlama vermir.

Piyada əleyhinə minalar torpağın altında gizlədilir və onlara yaxınlaşınca, yaxud üstündən keçincə partlayır.

O da bildirilir ki, ABŞ minaları bəlli müddətdən sonra yararsız hala gəlir və heç bir zərər daşımır.

Ukrayna prezidenti Volodimir Zelenski Rusiya hücumlarını əngəlləyəcək minalarla bağlı qərarı alqışlayaraq deyib ki, bu addım ön cəbhədəki ukraynalı qüvvələri "tam gücləndirəcək".

Tehran universiteti yaxınlığında etiraz olaraq soyunduğu bildirilən iranlı qıza ittiham irəli sürülməyib. Ədliyyə qurumunun sözçüsü Əsgər Cahangirin açıqlamasına görə, o, xəstəxanadan evə buraxılıb: "Müayinədən sonra onun ruhi xəstə olduğu müəyyən edilib. Qadın ailə üzvlərinin qayğı göstərməsi üçün onlara təhvil verilib".

Ona ittiham irəli sürülməsə də, işə tam xitam verilib-verilmədiyi açıqlanmır.

Həmin qızın Tehran Azad Universitetinin Elm və təhqiqat fakültəsinin tələbəsi Ahu Bahari olduğu deyilir.

İran mediasının yazdığına görə, o, "ruhi xəstədir" və psixiatrik xəstəxanaya yerləşdirilib.

Bahari ilə bağlı videolar yayılandan sonra beynəlxalq insan haqları qrupları ona qarşı kobud rəftarı qınayıb və onun dərhal azadlığa buraxılmasına çağırıblar.

"Amnesty International" bir müddət əvvəl ruhi xəstəlik bəhanəsi ilə İran hökumətinin etirazçılara qarşı repressiyaları haqda sübutları paylaşıb.

4 noyabr

'Amnesty International' etirazçı iranlı tələbəni azad etməyə çağırıb

"Amnesty International" etirazını oxuduğu universitetin həyətində soyunmaqla bildirən iranlı tələbəni dərhal azad etməyə çağırıb. Həmin tələbə "Bəsic" üzvləri ilə güvənlik qüvvələrinin basqısına məruz qaldığından elə davranmışdı. "Amnesty International"ın bəyanatında belə deyilir.

İran hakimiyyəti alt paltarınadək soyunan xanım tələbəni universitetin xaricində həbs etmişdi. Olayla bağlı videonu öncə "Əmir Kabir" tələbə kanalı, ardınca kürdlərin "Hengaw" insan haqları qrupu, "Amnesty International" və digər qurumlar yaymışdı.

"Azad edilənədək hakimiyyət onu işgəncə və digər pis davranışdan qorumalı, ailə üzvləri və vəkillə görüşə şərait yaratmalıdır", - bəyanatda əksini tapan sözlərdir.

Təşkilat həbs zamanı tələbənin döyülmə və cinsi zorakılığa məruz qalması ilə bağlı ittihamları müstəqil və qərəzsiz araşdırmağa, hadisəni törədənləri məsuliyyətə cəlb etməyə çağırıb.

Olayın səbəbləri ilə bağlı iki versiya var

"The Associated Press"in bilgisinə görə, tələbə yarımhərbi "Bəsic" qrupunun üzvləri ilə güvənlik qüvvələrinin basqısına məruz qalıb. Onlar xanım tələbənin baş örtüyünü və paltarını cırıblar. Buna etiraz olaraq alt paltarınadək soyunan tələbə universitet ərazisini nümayişkaranə şəkildə dolaşıb və ali məktəbin həyətindəcə oturub.

İranın "Fars" xəbər agentliyi isə iddia edir ki, tələbə uyğun geyimlə dərsə gəlmədiyi üçün universitet mühafizəçilərinin xəbərdarlığına etiraz olaraq soyunub.

Xanım tələbə ilə sakitcə danışıldığı və onunla aqressiv davranılmadığı deyilsə də, "Əmir Kabir" kanalının yaydığı bilgiyə görə, həbs zamanı onun başını maşının qapısına çırpdıqlarından təkərlərin üzərində qan izləri olub.

Noyabrın 19-da Almaniya kansleri Olaf Şolts Rusiyanın Ukraynadakı savaşa görə məsuliyyət daşıdığını birbaşa bildirməyən G20-nin ("Böyük 20"lik ölkələrinin) yekun Rio-de-Janeyro bəyannaməsini tənqid edib.

Şoltsun fikrincə, min gün boyunca havadan zərbələrə məruz qalan ukraynalılar Putinin "böyüklük maniyasından və əraziləri güclə genişləndirmək istəyindən əziyyət çəkirlər". Sənəddə Rusiyanın məsuliyyəti ilə bağlı ifadələrin yetərsiz olduğunu deyən kansler orada başqa sözlər görmək istədiyini bildirib.

Ukrayna prezidenti Volodimir Zelenski də G20 liderlərini qınayıb. Onun fikrincə, həmin liderlər Putinin nüvə silahından istifadə hallarını genişləndirən fərmanı ilə bağlı heç bir addım atmayıblar.

Almaniya kansleri ilə razılaşan Zelenski, eyni zamanda, rəsmi Berlinin ölkəsinə Rusiya ərazisinin dərinliklərinə zərbələr endirmək üçün uzaqmənzilli "Taurus" raket sistemləri verməmək mövqeyini tənqid edib. O, ABŞ-ın zərbələrlə bağlı qərarından sonra bu məsələdə Almaniyanın da dəstək vaxtının yetişdiyini deyib.

Ölkəsinin Avropada Ukraynanın ən böyük dəstəkləyicisi olduğunu bildirən Şoltsun fikrincə, yanlış addım olmaqla yanaşı, bu qərar Almaniya ilə Rusiya arasında birbaşa münaqişəni daha da yaxınlaşdıracaq.

ABŞ mediasının çoxsaylı xəbərlərinə görə, Kiyevin bir neçə ay sürən xahişlərindən sonra Ukraynaya ATACMS raketləri ilə Rusiya ərazisinin dərinliklərinə zərbə endirməyə icazə verilib. Ağ ev yayılan bilgiləri təsdiqləməsə də, onları təkzib də etməyib.

Noyabrın 19-da Vladimir Putin Rusiyanın nüvə doktrinasının yenilənməsi və genişlənməsi haqqında fərman imzalayıb. İndən belə nüvə silahı olmayan ölkə nüvə gücündən dəstək alıb Rusiyaya hücum etsə, rəsmi Moskva kütləvi qırğın silahından yararlana biləcək.

Kreml bu addımı Co Baydenin Ukraynaya uzaqmənzilli raketlərlə Rusiya ərazisinin dərinliklərinə zərbə endirmək icazəsi verəndən bir neçə gün sonra atıb. ABŞ istehsalı olan ATACMS raketləri 300 km-dək məsafədə hədəfləri vura bilər.

Yenilənmiş doktrinada qeyd edilib ki, Rusiya özünə qarşı dağıdıcı hücum və raketlərin sərhədini keçməsi barədə "güvənli" bilgilər alandan sonra nüvə silahından istifadə etmək imkanını gözdən keçirəcək.

Rəsmi Moskva nüvə silahına sahib olmayan ölkəyə nüvə silahı olanın iştirakı və ya dəstəyi ilə gerçəkləşən hücumu özünə qarşı ortaq hücum kimi dəyərləndirəcək. Bununla belə, bu təcavüzün, avtomatik olaraq, nüvə zərbəsinə gətirib çıxaracağı dəqiqləşdirilmir.

Doktrinada nüvə silahının cavab olaraq istifadə edilə biləcəyi dövlət və hərbi blokların siyahısı genişləndirilib. Üstəlik, nüvə silahından yararlanmaqla neytrallaşdırılacaq hərbi təhdidlərin siyahısı da qeyd edilib.

Putin nüvə doktrinasının yenidən gözdən keçirilməsini sentyabrın 25-də - Güvənlik Şurasının iclasında, Rusiya ərazisinin dərinliklərinə zərbələrin endirilməsi barədə müzakirələr fonunda elan edib.

"Rusiya… harada olsalar da, cavab zərbəsi endirə bilər"

Kremlin sözçüsü Dmitri Peskov doktrinanın yenilənməsinin "vaxtında" və "indiki duruma görə" gerçəkləşdirildiyini deyib.

Ağ evin rəsmi olaraq təsdiqləmədiyi qərarın Ukraynanın sözügedən zərbələrə dair razılıq almaq üçün bir neçə ay apardığı danışıqlardan sonra açıqlandığı bildirilir.

Böyük Britaniya və Fransa da Ukraynaya 250 km məsafədə hədəflərə zərbə endirə biləcək "Storm Shadow" raketləri verib. Ancaq indiyədək Kiyevə bu silahla Rusiya ərazisinin dərinliklərinə zərbə endirmək icazəsi verilməyib.

Almaniya kansleri Olaf Şolts bir daha bildirib ki, ölkəsi Ukraynaya 500 km məsafədə hədəfləri vura biləcək "Taurus" raketlərini göndərməyəcək.

Rusiya Güvənlik Şurası sədrinin müavini Dmitri Medvedev deyib ki, yeni nüvə doktrinası işə salınsa, Üçüncü Dünya savaşı qaçılmaz ola bilər: "Ölkəmizə atılan NATO raketlərini blokun Rusiyaya hücumu kimi qəbul etmək olar. Rusiya Kiyevə və NATO-nun əsas obyektlərinə, harada olsalar da, kütləvi qırğın silahı ilə cavab zərbəsi endirə bilər". Medvedev Telegram sosial şəbəkəsindəki paylaşımında həmin sözləri dilə gətirib.

Avropa İttifaqı (Aİ) Ukraynada Rusiyaya hərbi dəstək göstərən İrana qarşı sanksiyaları genişləndirib. Avropa Komissiyasının bilgisinə dayanan AzadlıqRadiosu sanksiyaların İran şirkətlərinə, liman və fərdi şəxslərə şamil edildiyinə diqqət çəkir. Rusiya Ukraynada İranda hazırlanan ballistik raket və PUA-lardan yararlanır. Texnologiya və ehtiyat hissələrinin daşınmasında da İran Rusiyaya yardım göstərir.

Aİ sözügedən qərarını İranın Yaxın Şərq və Qırmızı dəniz bölgəsində silahlı qrup və təşkilatlara dəstəyi ilə də əlaqələndirib. Bu ölkənin limanlar və gəmiçilik təşkilatının başçısı Əli Səfaei Rusiyaya hərbi dəstəklə bağlı Qərb ölkələrinin dilə gətirdiyi ittihamları əsassız adlandırıb: "Amerikalılarla yanaşı, bir sıra Qərb təmsilçiləri də siyasi maraqları naminə yenidən yanlış və yalan bilgilər yayıblar".

Oktyabrın 14-də Aİ İranın yeddi fiziki və yeddi hüquqi şəxsinə qarşı eyni səbəblərdən sanksiya tətbiq etmişdi. Bunların arasında "IranAir" və digər iki aviaşirkətin də adı vardı.

Aviadaşıyıcıların maliyyə aktivləri dondurulub və onlara Aİ ölkələrinə uçuş yasaqlanıb.

İndiyədək insan haqlarının pozulmasına, nüvə silahını yaymaq fəaliyyətinə və Ukraynaya müdaxiləsində Rusiyaya hərbi dəstəyinə görə İranın 227 fiziki və 42 hüquqi şəxsi Aİ-nin sanksiyaları ilə üzləşib.

Söz və yaradıcılıq azadlığını qoruyan "PEN America" İranla digər ölkələrin 42 beynəlxalq insan haqları təşkilatı ilə birgə BMT-nin İnsan Hüquqları Şurasına (İHŞ) açıq məktub ünvanlayıb.

Məktubda həbsdə olan iranlı Nobel mükafatçısı Nərgiz Məhəmmədinin təcili tibbi yardıma ehtiyac duyduğu vurğulanıb.

"PEN America"nın fikrincə, Məhəmmədiyə xəstəliyi üzündən "insani səbəblərlə bağlı" məzuniyyət verilməlidir. Bu səbəbdən insan haqları təşkilatları İHŞ-ni təcili İran hakimiyyətinə üz tutmağa çağırıb.

Son 20 ilini bəlli bölümünü həbsxanada keçirən etnik azərbaycanlı - 52 yaşlı N.Məhəmmədi "təbliğat yaymaq" ittihamı ilə 12 illik həbs cəzasını çəkir. Nobel mükafatçısının özü və qohumları bu ittihamı rədd edir.

Bu yaxınlarda ayağındakı xərçəng şişini götürmək üçün mürəkkəb əməliyyat keçirən N.Məhəmmədini həmin əməliyyatdan cəmi iki gün sonra yenə həbsxanaya qaytarıblar.

Rusiyanın noyabrın 19-da Ukraynanın Sumı bölgəsinə hava zərbəsi nəticəsində biri uşaq, altı nəfər həlak olub, 12 nəfərsə yaralanıb.

Yerli hərbi administrasiyanın bilgisinə görə, havadan zərbənin hədəfi bölgənin Qluxov şəhərindəki yataqxana olub. Xilasedicilər dağıntılar altında hələ sağ qala bilənlərin olduğunu düşünürlər.

Bir gün öncə - noyabrın 18-də də Rusiya Sumıdakı bir başqa yaşayış sahəsini havadan bombalamışdı. Nəticədə ikisi uşaq, 11 nəfər ölmüş, 89 nəfər də yaralanmışdı.

15 noyabr

Ukrayna Krasnodara çox sayda dron zərbəsi endirib

Noyabrın 15-də səhər saatlarında Ukrayna Rusiyanın Krasnodar bölgəsinə dronlarla hücum gerçəkləşdirib. Bu bilgini bölgənin qubernatoru Veniamin Kondratyev dilə gətirib.

Zərbənin Krımsk və Krasnoarmeysk şəhərlərinə tuş gəldiyini deyən qubernator bəlli zərər dəysə də, insanlar arasında tələfatın olmadığını söyləyib.

Hücumun mümkün hədəfinin Krımsk şəhərindəki hərbi hava qüvvələrinin bazası olduğu deyilir.

Rusiya Müdafiə Nazirliyi öz ərazisində və işğal edilmiş Krımda düşmənin 51 PUA-sını məhv etdiyini açıqlayıb. Bunların 36-sı Krasnodar bölgəsi üzərində vurulub.

Ukrayna rəsmiləri hücumla bağlı heç bir açıqlama verməyiblər.

Ukraynanın gerçəkləşdirdiyi bu hücum rusiyalıların Odessaya zərbə endirməsindən sonra baş tutub. Həmin zərbə nəticəsində biri qadın və biri uşaq olmaqla, azı, 10 nəfər yaralanıb. Üstəlik, on minlərlə sakin, doğum evi və məktəblər istiliksiz qalıb, bir yaşayış binası tam dağıdılıb, bir neçəsi də zədələnib.

Ukrayna havadan müdafiə sistemləri ölkənin üç bölgəsinə göndərilən 29 drondan 25-ni vurub.

Gürcüstanın separatçı Abxaziya bölgəsinin prezidenti Aslan Bjaniya və baş naziri Aleksandr Ankvab istefa veriblər.

Bjaniya qərarını ölkədə sabitliyi və konstitusiya quruluşunu qoruyub saxlamaq istəyinə bağlayıb. Onun səlahiyyətlərini keçici olaraq vitse-prezident Bandra Qunba yerinə yetirəcək. Baş nazir postuna Valeri Bqanba təyin edilib. Bjaniya və müxalifət arasında çoxsaatlı danışıqlardan sonra əldə olunan razılığa görə, yeni prezident səlahiyyətlərini icra etməyə başlayanadək hökumət öz işini davam etdirəcək.

Noyabrın 15-də Moskvanın dəstəklədiyi bölgənin paytaxtı Suxumidə etirazçılar yerli parlament və prezident administrasiyasına basqın ediblər. İzdiham Moskva ilə qalmaqallı sərmayə sazişinin ləğvinə çalışıb.

Saziş bölgədə inşaat layihələrinə sərmayə yatırmaq hüququnun Rusiya şirkətlərinə verilməsini nəzərdə tutur.

Parlament sözügedən sazişin ratifikasiyasına dair iclasını ləvğ edib, prezident administrasiyası da sazişin geri çağrılmasına söz verib.

Xatırlatma

Abxasiyada prezidentin istefası ilk dəfə baş vermir. 2014-cü idə bölgənin şərqində yaşayan gürcülərə Abxaziya pasportları verən prezident Aleksandr Ankvab etirazlar fonunda vəzifəsini tərk etmişdi. 2020-ci ildə separatçıların Ali Məhkəməsi 2019-cu il prezident seçkilərinin nəticələrini ləvğ edəndən sonra ovaxtkı prezident Raul Xacimba istefa vermişdi.

Abxaziya və Cənubi Osetiya Sovet İttifaqının çöküşündən sonra - 1990-cı illərin əvvəllərində Gürcüstandan ayrıldığını elan edib. Moskva 2008-ci ildə beşgünlük müharibədən sonra bu iki separatçı bölgənin müstəqilliyini tanıyıb.

Ölkələrin əksəriyyəti Abxaziyanı Gürcüstanın tərkib hissəsi kimi tanısa da, onun iqtisadiyyatı Moskvadan asılıdır, dövlət qulluqçularının maaşları, sakinlərin sosial ödənişləri Rusiyadan gəlir.

15 noyabr

Abxaziyada etirazçılar parlament binasına basqın edib

Gürcüstanın separatçı, Moskvanın dəstəklədiyi Abxaziya regionunda etirazçılar paytaxt Suxumidə yerli parlament binasının darvazasına basqın ediblər. Müxalifətin başçılıq etdiyi izdiham Moskva ilə qalmaqallı sazişin ləğvinə nail olmağa çalışır. Saziş bölgədə inşaat layihələrinə sərmayə yatırmaq hüququnun Rusiya şirkətlərinə verilməsini nəzərdə tutur.

Yerli media yazır ki, noyabrın 14-də baş verən etiraz sazişin ratifikasiyasını əngəlləyib.

Ancaq izdiham bununla dayanmayıb, qanunverici orqandan sazişin tamamilə ləğvinə səs verməsini tələb olunur.

"Qarşıdurma böyüyür, qan axıdılması riski yaranır", – "Nujnaya Qazeta" Telegram kanalı yazır.

Son həftələr regionda gərginlik artıb, müxalifət fəalları Rusiyanın region və onun iqtisadiyyatı üzərində dominantlığına son qoyulmasını tələb edirlər.

Abxaziya və Cənubi Osetiya 1990-cı illərin əvvəllərində Sovet İttifaqı dağılandan sonra Gürcüstandan ayrıldığını elan edib. Moskva 2008-ci ildə beşgünlük müharibədən sonra bu iki regionu tanıyıb.

Ölkələrin əksəriyyəti Abxaziyanı Gürcüstanın tərkib hissəsi kimi tanısa da, onun iqtisadiyyatı Moskvadan asılıdır, dövlət qulluqçularının maaşları, sakinlərin sosial ödənişləri Rusiyadan gəlir.

Gürcüstanda polis Tbilisi Dövlət Universiteti yaxınlığında salınmış çadır şəhərciyini dağıdıb və müxalifətçiləri saxlamağa başlayıb. AzadlıqRadiosunun gürcü xidməti polisin çox sərt davrandığını, xəsarət alanların olduğunu xəbər verir.

DİN əməkdaşları aksiya iştirakçılarının yolu bağlamasına mane olur.

Əraziyə xüsusi təyinatlılar və suvuran maşınlar gətirilib, ancaq, hələlik, onlardan istifadə olunmayıb.

Polis müxalifətçilərə xəbərdarlıq etmişdi ki, noyabrın 17-dən bəri bağlanmış yolu açsınlar. Yolun bir hissəsi çadırlardan, quraşdırılmış barrikadalardan təmizlənib.

Yeni parlament seçkiləri tələb edənlər noyabrın 17-də Tbilisi Dövlət Universiteti yaxınlığında 30-dək çadır qurublar. Onlara adyallar, kiçik xalçalar, isti çay paylanıb, biotualetlər gətizdirilib.

Müxalifət noyabrın 18-də axşam etiraz aksiyasının davam etdiyini bildirib.

Gürcüstanda oktyabrın 26-da keçirilmiş parlament seçkilərinin, rəsmi məlumata görə, hakim "Gürcü arzusu" udub. Müxalifət isə seçkinin nəticələrini tanımır, irimiqyaslı saxtakarlığın baş verdiyini bildirir.

18 noyabr

Gürcüstanda tələbələr seçkiləri qınayır, müxalifətsə itaətsizliyə çağırır

Gürcüstanın tələbə qrupları Rusiyayönümlü "Gürcü arzusu"nun qələbə qazandığı parlament seçkilərini qınayan çağırış imzalayıb. Hökumət əleyhinə qüvvələrsə növbəti 24 saat ərzində itaətsizlik kampaniyası keçirəcəklərini deyib.

Tələbələrin çağırışında deyilir ki, "hökumətin seçkiləri davamlı saxtalaşdırması "Gürcü arzusu"nun dövlət üzərində nəzarəti qamarlamağa qaba cəhdidir".

İştirakçılar "ölkənin azadlığı naminə" mübarizə aparmağa hazır olduqlarını bildiriblər: "Buz, Gürcüstan vətəndaşları olaraq, demokratik dəyərlərə və dövlət maraqlarına sadiq qalmaqda davam edirik".

"Öz səsini qaytar"

Çağırışda təhsil sistemində, özəlliklə universitetlərə tələbə qəbulunda baş verən ayrıseçkilik və müəllimlərin tətbiq etdiyi senzura halları da yer alıb.

Çağırışı 13 qrup və azı 13 gürcü universitetinin tələbələri imzalayıb.

Noyabrın 17-də etirazçılar Tbilisi Dövlət Universitetinin yaxınlığında 30-dək çadır quraşdırıblar. Ölkənin iki müxalifət partiyası – "Dəyişikliklər uğrunda Koalisiya" və "Vahid Milli Hərəkat" "Öz səsini qaytar" adlı etiraz aksiyası keçirəcəyini açıqlayıb. Hər iki partiya seçkilərdə 21 faiz səs toplayıb. Yeni seçkilərin keçirilməsini tələb edən müxalifət indən belə şəhərdə daha çox dirəniş ocağının yayılacağını bildirib.

Seçkilərdə qələbə qazanmış hakim "Gürcü arzusu"nun sədri İrakli Kobaxidze deyib ki, "xaricdən idarə olunan qüvvələrin əks-təsiri olsa da", noyabrın 25-də yeni seçilmiş parlamentin ilk iclası keçiriləcək. O, gec, ya tez, bütün müxalifətçilərin məğlubiyyətləri ilə barışacağını və yeni parlamentin işinə qatılacağını söyləyib.

Noyabrın 16-da ölkənin Mərkəzi Seçki Komissiyası bir neçə həftə sürən etirazlar və qanun pozuntularına, Rusiya müdaxiləsinə dair ittihamlara baxmayaraq, parlament seçkilərinin nəticələrini təsdiqləyib.

14 noyabr

Gürcüstan müxalifəti yeni parlamenti tərk edib

Gürcüstanın Avropayönümlü müxalifəti deputat mandatından imtina edərək yeni parlamentin tərkibindən çıxıb. Oktyabrın 26-da keçirilən mübahisəli seçkinin sonuclarını tanımayan müxalifət genişmiqyaslı pozuntulara və seçkinin Rusiya müdaxiləsi fonunda aparıldığına diqqət çəkib.

İki əsas partiyanın – "Vahid Milli Hərəkat" və "Dəyişikliklər uğrunda Koalisiya"nın təmsilçiləri Mərkəzi Seçki Komissiyasına üz tutaraq partiya siyahılarının ləğv edilməsini istəyib.

"Burada olub, bu parlamenti legitimləşdirməklə hökumətə kömək etməyəcəyik!", - "Dəyişikliklər uğrunda Koalisiya"nın lideri Nina Qvaxariyanın sözləridir.

Buna cavab olaraq, hakim "Gürcü arzusu" bir sıra müxalifət partiyasının fəaliyyətini qanundankənar elan etdirmək üçün Konstitusiya Məhkəməsinə şikayət ünvanlayacağını bildirib. "Vahid Milli Hərəkat"ı vətənə xəyanətdə suçlayan "Gürcü arzusu" bundan ötrü yetərli sayda sübuta sahib olduğunu da deyib.

Olub-bitənlər ölkənin Avropayönümlü prezidenti Salome Zurabişvilinin seçki sonuclarının həqiqiliyini qəbul etməməsindən və yeni seçkilər keçirilməsinə çağırmasından sonraya təsadüf edir.

Rusiyaya yaxınlığı ilə seçilən, 12 ildir ölkəni yönəldən "Gürcü arzusu" qələbəsini elan edəndən bəri müxalifət hər gün paytaxt Tbilisidə etiraz aksiyaları keçirir.

"Biz onların cinayətlərinin şahidiyik. Bu üzdən, onlar bizdən qorxurlar. Onlarda heç nə alınmayacaq", - "Güclü Gürcüstan" partiyasının liderlərindən Anna Natsvişvili AzadlıqRadiosuna belə deyib.

Xatırlatma

Rəsmi bilgilərə görə, hakim "Gürcü arzusu" səslərin 54 faizini toplayıb. Müxalifətin iki ekzit-polu isə iqtidar partiyasının 42 faiz səs topladığını bildirib. Həmin sorğularda dörd müxalif partiyanın, açıq-aşkar, səslərin çoxluğunu qazandığı deyilsə də, Gürcüstan MSK-sı bütün müxalifət qüvvələrinin toplam 37 faiz səs topladığını bəyan edib.

ATƏT, Avropa Şurası, Avropa Parlamenti və NATO-nun birgə bəyanatında deyilir ki, "bərabər olmayan rəqabət ortamı, basqı və gərginlik seçkilərə kölgə salıb". Seçki günü səslərin satın alınmasına, eyni şəxsin təkrar bülleten atmasına, fiziki zorakılıq və hədə-qorxu hallarına rast gəlindiyinə də diqqət çəkilib.

Ötən il İqtisadi Əməkdaşlıq və İnkişaf Təşkilatı (İƏİT) ölkələrinə mühacirət rekord səviyyəyə çatıb. İƏİT-in 2024 il "Beynəlxalq mühacirət perspektivləri" hesabatında belə deyilir. Sayı 6.5 milyon civarında daimi yaşayan miqrantla yanaşı, müvəqqəti gələn mühacirlərin və sığınacaq axtaranların da sayı çoxalıb.

Belə iri mühacir axınının İƏİT ölkələrinin iqtisadiyyat və cəmiyyətinə təsiri oralarda rahatsızlıq doğurub. Mühacirləri qəbul edən ölkələrdə onların yönəldilməsi və sərhədə nəzarət siyasi gündəmin və builki seçkilərin başlıca mövzusuna çevrilib.

Ötən il daimi yaşayış icazəsi almaq üçün göndərilən 6.5 milyon müraciət inişildən 10 faiz, 2019-cu illə müqayisədə 28 faiz çoxdur.

Hesabat ilində təşkilatın üzv ölkələrində yaşayan 150 milyondan çox gəlmənin, az qala, üçdə biri ABŞ-ın payına düşüb. Elə sığınacaq üçün ən çox müraciət edilən ölkə də ABŞ-dır. Buradan 1 milyondan çox adam sığınacaq istəyib. Bu, qalan üzv ölkələrə toplam müraciət sayından çoxdur. 2023-cü ildə Venesuela (270 min), Kolumbiya (203 min), Suriya (171 min) və Əfqanıstan (150 min) vətəndaşları sığınacaqdan ötrü daha çox müraciət ediblər. Siyahıda onlardan sonra Haiti, Kuba, Türkiyə və Nikaraqua gəlir.

Rekord sayda mühacir Böyük Britaniya, Kanada, Fransa, Yaponiya və İsveçə üz tutsa da, Yeni Zelandiya, İsrail, İtaliya, Danimarka, Estoniya və Litvaya olan maraqlar səngiyib.

Rusiya prezidenti Vladimir Putinin Ukraynaya müdaxiləsinə qarşı sərt tənqidləri ilə tanınan və Londonda restoran sahibi olan tanınmış rusiyalı aşpaz Aleksey Zimin Belqradda ölü tapılıb.

Belqrad Ali Prokurorluğu AzadlıqRadiosuna 53 yaşlı Ziminin ölümü barədə polisin məlumat verdiyini bildirib.

"Ölüm səbəbini müəyyən etmək üçün məhkəmə-tibbi ekspertiza və toksikoloji analiz təyin olunub", – prokurorluq açıqlayıb.

AzadlıqRadiosunun mənbələrdən aldığı məlumatlara görə, 1971-ci il təvəllüdlü xarici vətəndaşın cəsədi noyabrın 12-si axşam saatlarında Belqradın mərkəzi Vraçar rayonundakı bir mənzildə, üzərində aşkar şübhəli əlamətlər olmadan tapılıb.

Noyabrın 4-də Instaqram-dakı son paylaşımında Zimin noyabrın 7-də Belqraddakı bir klubda xüsusi şam yeməyi hazırlayacağını və Böyük Britaniyanın mədəniyyət tarixinə şəxsi baxışı - "Anqlomaniya" kitabını təqdim edəcəyini açıqlamışdı.

O, bir vaxtlar Rusiyanın NTV televiziyasında aşpazlıq verilişi aparırdı, lakin 2022-ci ilin fevralında Putinin Ukraynaya təcavüzündən sonra sosial mediada müharibə əleyhinə mesajlar paylaşdığı üçün veriliş dayandırılmışdı.

"Aparıcının müharibə əleyhinə mövqeyinə görə yeni seriyalar olmayacaq. Buna görə peşmanam? Xeyr. Peşmanam ki, sonda müharibəyə getdik. Müharibədə iştirak etmirəm, müharibə məndə iştirak edir", – o, həmin vaxt Instagram-da yazmışdı.

Zimin Londonda "Zima" adlı bir rus restoranını işlədirdi və eyniadlı jurnal nəşr edirdi.

Rusiya məhkəməsi teatr rejıssoru Anastasiya Berejinskayaya Vkontakte sosial şəbəkəsindəki hesabında Rusiyanın Ukraynaya hərbi müdaxiləsini qınadığı və prezident Vladimir Putini "öldürmək" və "aradan götürmək" məzmunlu paylaşımlar etdiyi üçün 8 il həbs cəzası verilib. Məhkəmə onu ordu barədə yanlış bilgilər yaymaqda və ordunun adına kölgə salmaqda da təqsirli sayıb.

Prokurorlar məhkəmədən rejıssoru 10 il azadlıqdan məhrum etməyi istəyiblər.

Məhkəmə zamanı ifadə verməkdən imtina edən 43 yaşlı Berejinskaya təqsirini qismən boynuna alıb.

Son sözündə o deyib ki, məhkəmənin istənilən hökmünü qəbul edəcək.

Məhkəmə prosesi gedərkən və daha öncə rejissora Moskvanı tərk etmək yasaqlanmışdı. O, hökm açıqlanınca həbs edilib.

8 və 10 yaşlı iki uşaq anası Berejınskayaya şəxsiyyət pozuntusu diaqnozu qoyulsa da, onun xəstəxanaya yerləşdirilməsi gərəksiz sayılıb.

Rusiya hakimiyyəti 2022-ci ildə Ukraynada başlatdığı hərbi təcavüzü ilə razılaşmayanların səslərini boğmaq üçün "ordu bərədə yanlış bilgilərin yayılması" və "adına kölgə salınması" ittihamlarından daha çox yararlanır.

İranlı jurnalist və siyasi fəal Kianuş Səncari özünün və digər siyasi fəalların dindirilmə və həbslərinə etiraz olaraq həyatına qəsd edib. Bunu noyabrın 13-də AzadlıqRadiosuna siyasi fəalın qohumu söyləyib. Səncarinin dostları da X sosial şəbəkəsindəki paylaşımlarında onun ölüm xəbərini təsdiqləyiblər.

Səncari ölümündən bir neçə saat öncə intihar qərarını paylaşıb: "Unutmayaq ki, biz ölüm üçün deyil, yaşam eşqi üçün ölürük. Arzu edirəm ki, bir gün iranlılar oyansın və köləliyə qalib gəlsinlər".

Səncari dörd siyasi fəalın azad edilməsi barədə ultimatumu yerinə yetirilmədiyindən həyatına son verib.

İranın xüsusi xidmət və kəşfiyyat orqanları yaşlı anasının qayğısına qalmaq üçün 2015-ci ildə Tehrana qayıdan Səncarini dəfələrlə dindirib və həbs edib.

ABŞ prezidenti seçilmiş Donald Tramp dövlət katibi vəzifəsinə Floridadan olan Marko Rubionun namizədliyini irəli sürüb. Bu bilgini yayan "The Associated Press"in yazdığına görə, Trampın bəyanatında belə deyilir: "O, xalqımızın güclü müdafiəçisi, müttəfiqlərimzin sadiq dostu və rəqiblərimizə heç vaxt güzəştə getməyəcək qorxmaz döyüşçü olacaq".

Rubio Senatda kəşfiyyat komitəsi rəhbərinin müavini vəzifəsini tutur. O, Çin, Kuba və İranın kəskin tənqidçisi kimi tanınır.

Rubio Ukraynaya 61 milyard dollarlıq hərbi yardımın göstərilməsi barədə apreldə qəbul edilmiş qərarın əleyhinə səs verən 15 respublikaçı senatordan biridir. Rusiyayönümlü olmadığını deyən Rubio sentyabrda bildirib ki, Moskva və Kiyev arasında danışıqların tərəfdarıdır.

Tramp ABŞ Milli Kəşfiyyat direktoru vəzifəsinə Havay ştatından Nümayəndələr Palatasının keçmiş üzvü Tulsi Qabbardın namizədliyini irəli sürüb. O, daha öncə 2020-ci ildəki prezident seçkiləri kampaniyasına qatılmışdı. Demokratlar Partiyasının üzvü olmuş Qabbard sonradan respublikaçıları dəstəkləməyə başlayıb.

Prezident Co Baydenin Ukrayna siyasətini bəyənməyən Qabbard savaşı uzatdıqlarına və Kiyevə silah verdiklərinə görə demokratları tənqid edib.

Seçilmiş prezident ölkənin Baş prokuroru vəzifəsinə isə floridalı konqresmen Mett Qetsin namizədliyini irəli sürüb. "O, cinayət təşkilatlarının sonunu gətirəcək və amerikalıların Ədliyyə Nazirliyinə sarsılmış inamını bərpa edəcək", - Trampın sözləridir.

Bildirilib ki, Qetsin Baş prokuror vəzifəsinə təyinatı Nümayəndələr Palatası Etika Komitəsinin ona qarşı istintaqa xitam verəcəyi anlamına gəlmir. Konqresmen cinsi istismar məqsədli insan alverinə qurşanmaqda və narkotikdən istifadədə şübhəli bilinir. Qets yeni administrasiyada vəzifə tutsa, Komitə ona qarşı istintaqı sürdürə və uyğun hesabatlar yaya bilməyəcək.

Tramp Müdafiə naziri vəzifəsində "FoxNews" telekanalının siyasi şərhçisi, veteran və indiki Pentaqon rəhbərliyin tənqidçisi Pit Heqseti görmək istəyir. Senat Heqsetin namizədliyini təsdiqləsə, o, Trampın seçkiöncəsi kampaniyasında verdiyi sözə əməl edə, mühafizəkarların da dəstəkləmədiyi bəzi generalları ordu sıralarından təmizləyə bilər.

İş adamları İlon Mask və Vivek Ramasvami şişirdilmiş dövlət qulluğunda radikal dəyişikliklər təşəbbüsləri irəli sürəcək yeni aralıq struktura başçılıq edəcəklər.

Hökumətin Səmərəliliyi Departamentinin (DOGE) məqsədi şişirdilmiş dövlət aparatında ixtisarlar və onu yenidən təşkil etməkdir. Bunu ABŞ-da prezident seçilmiş Donald Tramp noyabrın 12-də deyib.

"Daha kiçik, az bürokratiyalı və daha səmərəli hökumət Müstəqillik Bəyannaməsinin 250-ci ildönümünə amerikalılar üçün gözəl bir hədiyyə olacaq", – Tramp bəyanatında belə deyib.

2026-cı ilin iyulunadək işini başa vuracaq idarə federal xidmətlərin yenidən qurulması və səmərəsiz xərclərin azaldılması, həddindən artıq dövlət bürokratiyasının hissə-hissə ləğvi ilə məşğul olacaq.

İ.Mask "SpaceX" və "Tesla" şirkətlərinin təsisçisidir.

"Roivan Sciences" əczaçılıq şirkətinin təsisçisi V.Ramasvami isə Respublikaçılar Partiyasından prezidentliyə namizədliyi irəli sürmüşdü. Onlar dövlət xərclərinin və iqtisadiyyatda dövlət tənzimlənməsinin azaldılması çağırışları ilə məşhurdurlar.

Yeni seçilmiş prezidentə dövlət büdcəsinin xərclərini 2 trilyon dollar həcmində azalda biləcəyini deyən İ.Maskın bunu necə edəcəyi bəlli deyil. İqtisadçılar xəbərdarlıq ediblər ki, Trampın söz verdiyi vergilərin azaldılması dövlət borcunun kəskin artımına səbəb ola bilər.

Üstəlik, Tramp müdafiə naziri vəzifəsinə "Fox News" telekanalının siyasi şərhçisi, İraq və Əfqanıstan müharibələri veteranı, 44 yaşlı Pit Heqsetin namizədliyini irəli sürüb.

Moskva sakinləri hərbi xidmətlə bağlı xəbər veriləndən sonra komissarlıqlara gəlməsələr, ölkəni tərk edə bilməyəcəklərinə dair SMS-bildiriş alacaqlar. "Vajnıye istorii" adlı müstəqil araşdırmalar saytı belə yazır.

"Hərbi qulluq haqqında" Qanuna dəyişikliklərə görə, çağırışçılara qarşı "müvəqqəti tədbirlər"in görülməsi nəzərdə tutulub. Onlara nəqliyyat vasitəsi almaq və qeydiyyatdan keçirmək, daşınmaz əmlakı qeydiyyatdan keçirmək və satmaq, banklardan kredit almaq, fərdi sahibkar ya fiziki şəxs kimi qeydiyyata düşmək də yasaqlanıb. Məhdudiyyətlərin noyabrın əvvəlindən tətbiq olunmağa başladığı bildirilir. Artıq polis çağırışçıları yaşadıqları yerdə, yaxud küçə və metroda saxlayıb polis bölməsinə və ya toplanış məntəqəsinə aparır.

İnsan haqları təşkilatlarının fikrincə, SMS-bildirişlərin məqsədi çağırışçının könüllü şəkildə hərbi komissarlığa gəlməsini təmin etməkdir. Sözügedən məhdudiyyətlərin tətbiqi isə gələn ilin əvvəlində - hərbi uçotun elektron reyestri işə salınacağı halda başlana bilər.

Ukraynaya qarşı tammiqyaslı hərbi müdaxiləyə başlayan Rusiya savaş meydanında böyük itkilər versə də, Kreml hərbi itkiləri barədə bilgiləri açıqlamır. Böyük Britaniyanın baş qərargah rəisi Toni Radak oktyabr ayında hər gün ortalama 1500-dək Rusiya hərbçisinin həlak olduğunu və yaralandığını söyləyib. Bu, Ukraynada savaş başlatdığından bugünədək Rusiyanın ən çox itki verdiyi ay olub.

Noyabrın 12-də Gürcüstanın separatçı, rusiyapərəst Abxaziya bölgəsində saxlanılan beş müxalifətçi azadlıqa buraxılıb.

Onları dəstəkləyən etirazçılar paytaxt Suxumiyə aparan üç körpü və əsas yolu bağlayandan sonra bölgə rəhbərləri bu addıma getməli olub.

Omar Smır, Qarri Kokaya, Almasxan Ardzinda, Razam Copua və Aslan Qvamariya noyabrın 11-də deputat Almas Akaba ilə mübahisədən sonra saxlanılmışdılar.

Müxaliftəçilər xırda xuliqanlıq maddəsi ilə ittiham olunsalar da, inzibati qanun pozuntusu tərkibi olmadığından Suxumi məhkəməsi işə xitam verib.

"Xalq Birliyi Forumu" müxalifət partiyasının lideri Aslan Bartsits bildirib ki, fəallar bölgədə inşaat layihələrinə sərmayə yatırmaq hüququnun Rusiya şirkətlərinə verilməsini nəzərdə tutan Abxaziya-Rusiya sazişinə etirazlarını dilə gətiriblər.

Saziş Abxaziyada çoxfunksiyalı komplekslərin tikilməsini nəzərdə tutur.

Noyabrın 15-də ratifikasiyası gözlənilən sazişə etirazını bildirmək üçün müxalifət nümayişlər keçirəcək. Onlar azadlıqa buraxılsalar da, körpülərlə adıçəkilən yolun hələ də açılmadığına diqqət çəkilir. Etirazçılar körpülərin birində ictimai nəqliyyatın hərəkətini bərpa etsələr də, təcili yardım maşınlarının ünvan başına yetişə bilmədikləri, tibb ocaqlarında fövqəladə durum rejiminin elan olunduğu bildirilir.

Abxaziyanın başçısı Aslan Bjaniya durumla bağlı Güvənlik Şurasını toplayıb.

SSRİ-nin çöküşündən bəri Abxaziya və Cənubi Osetiya Gürcüstanın tabeliyindən çıxıb. Rusiya 2008-ci ildə Gürcüstanı savaşda məğlub edəndən sonra hər iki separatçı bölgənin müstəqilliyini tanıyıb.

Polşa prezidenti Andjey Duda Bakıda keçirilən BMT İqlim Dəyişmələri üzrə Çərçivə Konvensiyasının Tərəflər Konfransının 29-cu sessiyasının (COP29) rəsmi ailə fotosunda yer almaqdan imtina edib.

Polşanın "Polsat" telekanalının məlumatına görə, buna səbəb Belarus lideri Aleksandr Lukaşenkonun da mərasimdə iştirakı olub.

"Üstəlik, bu rəmzi kənara çəkilmə Belarusun Ukrayna hadisələrindəki iştirakı ilə bağlıdır", – "Polsat" bildirib.

Bir çox Qərb ölkələri liderləri Lukaşenkonu repressiv daxili siyasət və Rusiya ilə ittifaqa görə qınayırlar.

Dubayda keçirilən ötənilki COP28-də də Polşa, Litva və Latviya liderləri Lukaşenko ilə birgə foto çəkdirməkdən imtina etmişdilər.

Noyabrın 11-də Azərbaycanın paytaxtında başlayan COP29 sammiti iqlim dəyişikləri ilə bağlı qərarlar üçün önəmli görüş olmaqla yanaşı, geniş geosiyasi fikir ayrılıqlarını özündə əks etdirən tədbir kimi dəyərləndirilir.

COP29 noyabrın 22-nə kimi davam edəcək.

Ermənistan noyabrın 11-də Bakıda işə başlayan COP29-a qatılacağını istisna etmir. Ölkə xarici işlər nazirinin müavini Vaan Kostanyan bu fikri dilə gətirib.

"Qərar hələ verilməyibsə, nəzəri olaraq, iştirak edə də bilərik, etməyə də", - jurnalistlərə belə söyləyən nazir müavini əlavə edib ki, bu, "cərəyan edən proseslərdən, (Ermənistan-Azərbaycan) münasibətlərinin nizamlanması prosesinin dinamikasından asılı olacaq".

Kostanyan sözügedən qərarı sülh sazişi bağlamaq yolundakı irəliləyiş və Azərbaycanda saxlanılan ermənilərin azad edilməsi ilə əlaqələndirib.

Ötən ayın sonunda Ermənistan mediasında xarici işlər naziri Ararat Mirzoyanın COP29-da iştiraka hazır olduğu xəbəri yayılmışdı. Bundan ötrü rəsmi Bakının həbsdə saxladığı 23 erməninin bir qismini azad etməsi şərt qoyulmuşdu.

COP29-un açılış günündə İlham Əliyev Azərbaycanın Ermənistanı COP29-a dəvət etdiyini, sammitə gəlib-gəlməməyin Ermənistanın öz qərarı olacağını demişdi.

"Ermənistandan bir neçə nümayəndə qeydiyyatdan keçsə də…"

Ermənistan rəsmilərinin sözlərinə görə, ötən ay baş nazir Nikol Paşinyan Azərbaycan prezidenti Əliyevə iki ölkənin XİN başçıları arasında aramsız danışıqların aparılmasını təklif edib. Danışıqlar sülh sazişinin razılaşdırılmamış bəndlərinin çözülməsi, COP29 başlayıncayadək sülh sazişinin imzalanmasıyla sona çatmalıydı.

Kostanyan AzadlıqRadiosunun erməni xidmətinə bildirib ki, sülh sazişinin yekun bəndləri üzrə fikir ayrılıqları qalsa da, "fərqli baxışları yaxınlaşdırmaq imkanı var".

"Ermənistan tərəfdən konfransda iştirakla bağlı bir neçə nümayəndə qeydiyyatdan keçsə də, onlar COP29-a gəlməyiblər", - bunu isə noyabrın 12-də Azərbaycan xarici işlər naziri Ceyhun Bayramov jurnalistlərə açıqlamasında söyləyib.

Rusiya Ukraynanın yayda ələ keçirdiyi Kursk vilayətindəki ərazilərə nəzarəti bərpa etmək üçün buraya on minlərlə hərbçi toplayır. Noyabrın 11-də Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin Baş Qərargah rəisi Oleksandr Sırski belə deyib.

"Hərbçilərimizi oradan sıxışdırmaq və nəzarətimizdəki ərazilərin içərisinə soxulmaq istəyirlər", - Sırskinin X sosial şəbəkəsindəki sözləridir. O, paylaşımını belə tamamlayıb: "Ukraynalı əsgərlər dözümlü olmasaydı, Rusiyanın ən yaxşı hərbi birləşmələrindəki on minlərlə düşmən mövqelərimizə hücum edərdi".

Havadan zərbələr ara vermir

Avqustda Ukrayna ordusu həmsərhəd Kursk vilayətinin min kvadratkilometrədək ərazisinə nəzarəti ələ keçirib. Bu, Rusiyanın Ukraynaya tammiqyaslı müdaxiləsindən sonra işğalçının ərazisində gerçəkləşdirilən ilk belə hərbi əməliyyat olub. Rəsmi Moskva 28 yaşayış məntəqəsi üzərində nəzarəti itirdiyini etiraf edib.

Sırski noyabrın 9-da minlərlə şimali koreyalı hərbçinin Rusiya ordusu birləşmələri yanında yerləşdirildiyini və mümkün əks-hücuma hazırlaşdığını da bildirib.

Bu arada Rusiya Ukraynanın şəhərlərinə və onların enerji infrastrukturuna hava zərbələri endirməyə davam edir.

Aİ Ukraynaya dəstəyini davam etdirəcək

Noyabrın 11-də cənubdakı Nikolayev şəhərinə hücum zamanı beş nəfər həlak olub, yaşayış binalarına ziyan dəyib. Zaporojyedə isə bir nəfər ölüb, bir azyaşlı və dörd yeniyetmə daxil, 21 nəfər yaralanıb. Partlayışlar paytaxt Kiyevdə də eşidilib.

Cəbhədəki gərginlik fonunda Avropa İttifaqının (Aİ) xarici işlər və təhlükəsizlik siyasəti üzrə ali nümayəndəsi Jozep Borrel Kiyevə səfər edib. O bildirib ki, ABŞ-dakı prezident seçkilərinin nəticəsinə baxmadan, Aİ Ukraynaya dəstəyini sürdürəcək.

Ötən ilin avqustunda döyüş helikopteri ilə Ukraynaya uçan və bu ilin fevralında İspaniyada güllələnən pilot Maksim Kuzminov Rusiya təhlükəsizlik qüvvələrinin iki zabiti tərəfindən öldürülə bilərdi. Bu barədə CBS telekanalı istintaqa yaxın mənbəyə istinadən xəbər verir.

Mənbənin sözlərinə görə, Kuzminovun öldürüldüyü yerdə Rusiya istehsalı olan "Makarov" tapançasının gilizləri tapılıb. Mənbə həmçinin CBS-ə işdəki üç şübhəlinin fotolarını təqdim edib. Onların hamısı rusiyalıdır və qətl zamanı İspaniyada olublar. Adları açıqlanmır, lakin birinin Sovet DTK-sının istefada olan zabiti, digərinin isə Rusiya polisinin polkovniki olduğu müəyyən edilib. Onların qohum olduqları vurğulanır. Üçüncü şübhəli barədə məlumat yoxdur.

CBS onu da bildirir ki, Kuzminovun dəfn olunduğu yer məlum deyil - o, adsız qəbirdə basdırıla bilərdi.

Kuzminov Rusiya ordusunun kapitanıdır, Sızran Aviasiya Məktəbinin məzunudur. 28 yaşlı hərbçi, öz ifadələrinə görə, Ukraynadakı müharibəyə qarşı çıxıb və Ukrayna xüsusi xidmət orqanları ilə əlaqə qurub. Avqustun 9-da o, qırıcı təyyarə üçün ehtiyat hissələri daşıyan helikopterlə Ukraynanın nəzarətində olan əraziyə uçub. Onunla birlikdə təyyarədə iki baş leytenant olub: 35 yaşlı şturman Xuşbaxt Tursunov və 28 yaşlı texnik Nikita Kiryanov. Onlar qaçışda iştirak etməyiblər və Rusiya ərazisinə qaçmağa çalışarkən öldürüldükləri iddia olunur.

"Rossiya 1" dövlət telekanalının süjetində müxbir Sergey Zenin iddia edirdi ki, Müdafiə Nazirliyinin xüsusi təyinatlı zabitləri Kuzminovu öldürmək əmri alıblar. Onlardan biri pilotun tapılacağını və "dövlətə xəyanətə görə qanunun bütün ciddiliyi ilə" cəzalandırılacağını, ikincisi isə Kuzminovun məhkəməyə qədər yaşamayacağını bildirirdi.

Ukraynada Kuzminov saxta adla vətəndaşlıq və pasport alıb. Ona ölkədə qalmağı təklif ediblər, lakin o, İspaniyaya köçməyi seçib. Orada fevralın 13-də evinin yaxınlığındakı parklama yerində güllələnib.

Rusiya Təhlükəsizlik Şurasının sədr müavini Dmitri Medvedev Kuzminovun ölümü ilə bağlı jurnalistlərin suallarına "Müxtəsəri: İtə it ölümü yaraşır" deyə cavab vermişdi.