Əsəd QARAQAPLAN
Yaxınlarda Facebook-da dostlardan biri mənə belə bir sual ünvanladı: Sizcə, yazarlar niyə içkiyə meylli olur? Nədən qaynaqlanır bu qədər içkiyə həvəs?
Mənsə elə o günkü halıma uyğun olaraq bunları yazdım ona:
Həyat, yaradıcılıq adamı ağır enerjiylə yükləyərkən sən həyatının bütövlüyünü tənzimləməkdən ötrü içkiyə, qadına, ən yüngül əyləncələrə meyl etmək zorunda qalırsan.
Ki, yenidən həyatını, yaradıcılığını qaydasına salıb, balanslaşdıra biləsən.
Təsadüfi deyil, yaradıcı adamları qatillərlə, atılmış səfil uşaqlarla müqayisə eləyirlər.
Yəni gündəlik həyatda, ötəri qayğılarda hardasa naqis olmağa məcbursan ki, öz içinin təmizliyini qoruya biləsən.
Dostoyevskini qınayırlar, o içki düşgünü, qumarbaz, nə bilim qadınlara meyilli olub.
Ama anlaya bilmirlər ki, Dostoyevskini ayaqda saxlayıb, bütün bu böyük əsərləri yazdıran da bütün bunlar idi.
Həyatının bir tərəfi plyus olanda, bir tərəfi mütləq minus olmalıdı. Hətta bunu K.Yunq da yazır..
İstedadlar çox vaxt ona görə məhv olub gedirlər, onlar bunların hər ikisini eyni vaxtda etmək istəyirlər.
Halbuki ya şəxsi həyatın rahat düzənini, ya da narahat ruhlu yaradıcılıq yolunu seçməlisən. Burda istedad yalnız ilkin şətrdi.
Qalanı sənin bu istedadla seçəcəyin yoldan asılıdı
İçki də yaradıcı adamın yükləndiyi halda dadına çatan bir vasitədi.
Ama bütün bunlarla yanaşı, içkini də ehtiyac olmadan içmək düzgün deyil.
Yəni sən öncə bütün bunları öz içində duymalı, sonra buna qərar verməlisən.
Məsələn, hansısa yaradıcı məhşurun dediyi bir məhşur kəlamı həyatına tətbiq etmək və dəyərləndirməkdən ötrü ən azından onun gəldiyi yol qədər yol gəlməlisən.
Ona görə hansısa məşhurun sözü, həyat tərzi, içkisi, yüngül əyləncələrə meyli bunu duymayan adamlarda yalnış effekt yaradır.
Fyodor DostoyevskiDostoyevskini qınayırlar, o içki düşgünü, qumarbaz, nə bilim qadınlara meyilli olub.
Ama anlaya bilmirlər ki, Dostoyevskini ayaqda saxlayıb, bütün bu böyük əsərləri yazdıran da bütün bunlar idi.
Biz nədənsə həyatın görünən reallıqlarına daha çox aludə oluruq, əsl həqiqətsə çox vaxt kənarda qalır.
Mənim niyə içki içdiyimi bilməkdən ötrü mənim yaşantılarımı, duyduqlarımı duymaq lazımdı.
Ən büyük əsərlərin yaranması üçün çox vaxt ən xırda, ən iyrənc bilinən vasitələr lazım olur.
İnsanlar bunu duysalar, yaradıcı adamı da bu qədər qınamazlar, yeri gəlsə içkiyə də meyilli olmazlar.
Yaradıcı adam bütün bu xırda, iyrənc, əxlaqsız kimi görünən şeylərdən böyük əsərlər yaratmaqçün bir vasitə kimi istifadə edir.
Ona görə də bu vasitəçilik çox vaxt onların şəxsi həyatını darmadağın bir duruma gətirir.
Məni içki içməyə, qadına, yüngül əyləncələrə meyl etməkdən ötrü qınamaqdansa, necə yazdığıma görə qınamaq daha yaxşıdı.
Əslində bütün bu qınaqlar da, ittihama bənzər nələrsə, şəxsi həyatın darmadağın olması da əsl yaradıcını yolundan döndərə bilmir.
Çünki o, İlahi bir şeylə məşğul olduğunu duyanda, İlahinin yaratdığı bütün bunların ona irad tutulması gülməli görünür.
Amerika yazıçısı O Henri - alkoqol aludəçisi olub və 48 yaşında vəfat edib. Əlbəttə, içki, qadın və s. burda yalnız bir vasitədi, adam içməyib də başqa əyləncələrlə həyatını, yaradıcılığını balanslaşdıra bilər.
Ama bütün bu vasitələrdən birinin, ya da bir neçəsinin olması, mən deyərdin, hətta qaçılmazdı.
Bütün bunlardan sonra indi kim məni içki içdiyimə, qadına, yüngül əyləncələrimə görə qınaya bilər?
Axı bu qınamaq eşqinə düşənlərin bildikləri, duyduqları mənim buna görə bildiklərimdən, duyduqlarımdan üstün deyil.
Bəzən yaradıcı adama ağıldankəm, səfeh, heç nəyə yaramayan biri kimi baxılsa da, çox zaman bunu o, özü istəyir.
Çünki bütün bu yersiz, mənasız iradlardan, ətrafın basqısından yaxasını kənara çəkib yazmaqdan ötrü bunun vacibliyini duyur.
Əlbəttə, bütün bunların yaradıcı insançün çox vaxt faciəli sonluğu da olur, ama bu yaranan gözəl əsərlərin qarşılığında bu faciəli sonluğun olması gülməli deyilmi?
Özünü bir Fərd kimi hiss edəndə bütün bunların da mahiyyətini dərk eləyib, öz həyatını yaşamağa davam edirsən...
Yaxınlarda Facebook-da dostlardan biri mənə belə bir sual ünvanladı: Sizcə, yazarlar niyə içkiyə meylli olur? Nədən qaynaqlanır bu qədər içkiyə həvəs?
Mənsə elə o günkü halıma uyğun olaraq bunları yazdım ona:
Həyat, yaradıcılıq adamı ağır enerjiylə yükləyərkən sən həyatının bütövlüyünü tənzimləməkdən ötrü içkiyə, qadına, ən yüngül əyləncələrə meyl etmək zorunda qalırsan.
Ki, yenidən həyatını, yaradıcılığını qaydasına salıb, balanslaşdıra biləsən.
Təsadüfi deyil, yaradıcı adamları qatillərlə, atılmış səfil uşaqlarla müqayisə eləyirlər.
Yəni gündəlik həyatda, ötəri qayğılarda hardasa naqis olmağa məcbursan ki, öz içinin təmizliyini qoruya biləsən.
Dostoyevskini qınayırlar, o içki düşgünü, qumarbaz, nə bilim qadınlara meyilli olub.
Ama anlaya bilmirlər ki, Dostoyevskini ayaqda saxlayıb, bütün bu böyük əsərləri yazdıran da bütün bunlar idi.
İstedadlar çox vaxt ona görə məhv olub gedirlər, onlar bunların hər ikisini eyni vaxtda etmək istəyirlər.
Halbuki ya şəxsi həyatın rahat düzənini, ya da narahat ruhlu yaradıcılıq yolunu seçməlisən. Burda istedad yalnız ilkin şətrdi.
Qalanı sənin bu istedadla seçəcəyin yoldan asılıdı
İçki də yaradıcı adamın yükləndiyi halda dadına çatan bir vasitədi.
Ama bütün bunlarla yanaşı, içkini də ehtiyac olmadan içmək düzgün deyil.
Yəni sən öncə bütün bunları öz içində duymalı, sonra buna qərar verməlisən.
Məsələn, hansısa yaradıcı məhşurun dediyi bir məhşur kəlamı həyatına tətbiq etmək və dəyərləndirməkdən ötrü ən azından onun gəldiyi yol qədər yol gəlməlisən.
Ona görə hansısa məşhurun sözü, həyat tərzi, içkisi, yüngül əyləncələrə meyli bunu duymayan adamlarda yalnış effekt yaradır.
Ama anlaya bilmirlər ki, Dostoyevskini ayaqda saxlayıb, bütün bu böyük əsərləri yazdıran da bütün bunlar idi.
Biz nədənsə həyatın görünən reallıqlarına daha çox aludə oluruq, əsl həqiqətsə çox vaxt kənarda qalır.
Mənim niyə içki içdiyimi bilməkdən ötrü mənim yaşantılarımı, duyduqlarımı duymaq lazımdı.
Ən büyük əsərlərin yaranması üçün çox vaxt ən xırda, ən iyrənc bilinən vasitələr lazım olur.
İnsanlar bunu duysalar, yaradıcı adamı da bu qədər qınamazlar, yeri gəlsə içkiyə də meyilli olmazlar.
Yaradıcı adam bütün bu xırda, iyrənc, əxlaqsız kimi görünən şeylərdən böyük əsərlər yaratmaqçün bir vasitə kimi istifadə edir.
Ona görə də bu vasitəçilik çox vaxt onların şəxsi həyatını darmadağın bir duruma gətirir.
Məni içki içməyə, qadına, yüngül əyləncələrə meyl etməkdən ötrü qınamaqdansa, necə yazdığıma görə qınamaq daha yaxşıdı.
Əslində bütün bu qınaqlar da, ittihama bənzər nələrsə, şəxsi həyatın darmadağın olması da əsl yaradıcını yolundan döndərə bilmir.
Çünki o, İlahi bir şeylə məşğul olduğunu duyanda, İlahinin yaratdığı bütün bunların ona irad tutulması gülməli görünür.
Ama bütün bu vasitələrdən birinin, ya da bir neçəsinin olması, mən deyərdin, hətta qaçılmazdı.
Bütün bunlardan sonra indi kim məni içki içdiyimə, qadına, yüngül əyləncələrimə görə qınaya bilər?
Axı bu qınamaq eşqinə düşənlərin bildikləri, duyduqları mənim buna görə bildiklərimdən, duyduqlarımdan üstün deyil.
Bəzən yaradıcı adama ağıldankəm, səfeh, heç nəyə yaramayan biri kimi baxılsa da, çox zaman bunu o, özü istəyir.
Çünki bütün bu yersiz, mənasız iradlardan, ətrafın basqısından yaxasını kənara çəkib yazmaqdan ötrü bunun vacibliyini duyur.
Əlbəttə, bütün bunların yaradıcı insançün çox vaxt faciəli sonluğu da olur, ama bu yaranan gözəl əsərlərin qarşılığında bu faciəli sonluğun olması gülməli deyilmi?
Özünü bir Fərd kimi hiss edəndə bütün bunların da mahiyyətini dərk eləyib, öz həyatını yaşamağa davam edirsən...
