«Mən özümü dünyanın axınından kənara qoyanda ən yaxşı halda Don Kixot oluram».
Demokrat Partiyasinin sədri, prezidentliyə namizəd Sərdar Cəlaloğlu AzadlıqRadiosuna müsahibə verib.
- Sərdar bəy, artıq ikinci dəfədir prezident seçkilərinə qatılırsınız. Rəsmi nəticələrə görə, ötən dəfə cüzi səs toplamışdınız – 0.62 faiz. Təkrar seçkilərdə iştirak etməyə Sizi nə vadar edir? Dəyişən nədir?
- Keçən dəfə müxalifətdən dörd nəfər seçkilərə qatılmışdı: mən, İlyas İsmayılov, İqbal Ağazadə, Cəmil Həsənli. Deməli, müxalifət elektoratının səsini dörd yerə bölsək, nəticələr təəccüb doğurmamalıdır. Bu gün isə müxalifəti seçkidə yalnız mən təmsil edirəm. Bu o deməkdir ki, seçkilərdə İqbal Ağazadəyə, Cəmil Həsənliyə və İlyas İsmayılova verilməli səsləri mən toplayacam, həmin elektorat mənə səs verəcək. Digər tərəfdən, mən bu seçkiyə tamam yeni texnologiya ilə girmişəm. Özü də İlham Əliyevin adını çəkmədən, komandanın adını çəkmədən. Elə bir təbliğat aparmışam ki, yerlərdə həm seçkiyə maraq var, həm də mənə. Rəy sorğularından da görünür ki, mən favorit namizədəm. Ona görə də hesab edirəm ki, seçkidə iştirak etməyə dəyər.
- Rəy sorğuları dediniz. Hansı rəy sorğularına əsaslanırsınız? Onu yerli, ya beynəlxalq qurumlar keçirir?
- Biz özümüz bir rayona gedəndə üzvlərimiz vətəndaşlardan soruşurlar ki, kimə səs verəcəksiniz. Məsələn, bir küçədə 30-40 adamdan kimə səs verəcəyini soruşanda onun 90 faizi deyir ki, Sərdar Cəlaloğluna.
- Üç həftəlik təbliğat-təşviqat kampaniyası aparıldı və bu müddətdə 6-7 teleçıxışınız oldu. Sizcə, bu, dediyiniz nəticəni əldə etmək üçün təbliğatı qurmağa yetərlidirmi?
- Bəzən yerində deyilən bir söz orduların belə həll edə bilmədiyi qələbəni gətirə bilər. Bir söz! Beş dəqiqə kifayətiydi ki, mən cəmiyyətin rəyini tamam döndərəm. Siz elə deyirsiniz ki... Guya xalqa illərlə nağıl danışmaq lazımdır? Xalqa ürəyinə yatan, beyninə çatan həqiqəti deyirsiniz, dərhal da münasibəti dəyişir. Verilən imkan da mənə elə gəlir ki, ictimai rəyi dəyişməyə kifayət etdi.
- Dediniz ki, qələbə üçün bir söz də yetərlidir. O hansı sözdür ki, Sərdar Cəlaloğlu onu söyləməklə ictimai rəyi dəyişə bilər?
- Mən demədim ki, bir söz kifayət etdi. Əvvəllər beləydi də, müxalifət deyirdi ki, İlham Əliyev və onun komandası... Yəni müxalifət yuxarıdan aşağı baxırdı, tutalım, sadə bir vətəndaş da bilmirdi ki, kənddə onun hüququnu pozan serjantın, hakimin, həkimin İlham Əliyevə nə aidiyyəti var. Biz başqa yol seçdik, aşağıdan yuxarı baxmaq yolunu seçdik. Hər bir vətəndaşın gündəlik problemlərini qaldırdıq, yoxsulluğu, işsizliyi, özbaşınalığı... Onda vətəndaş məni bilavasitə onun marağının təmsilçisi kimi gördü. Ancaq «İlham, İlham» deyəndə elə bilir ki, mən öz prezidentliyim uğrunda, hakimiyyətə gəlmək uğrunda dava edirəm. İndi isə gördü ki, mənim davam prezidentlik uğrunda yox, onun maraqları naminədir. Bizim prioritet vətəndaşın vəziyyətinin düzəlməsidir, ölkədə siyasətin dəyişdirilməsidir. Çünki ölkədə qorxu var, hakimiyyətin dəyişməsindən danışanda hətta ən narazı adam belə qulaq asmaqdan qorxur. Ancaq vətəndaşın vəziyyətinin, siyasi vəziyyətin dəyişməsi deyəndə vətəndaşlar həvəslənir, prosesdə aktiv iştiraka cəhd edirlər. Bu, bizim kəşfimiz oldu.
- Dəqiqləşdirək, Siz prezident olmaq istəyirsiniz, yəni ölkədə hakimiyyətin dəyişməsini istəyirsiniz, yoxsa indiki hakimiyyətin apardığı siyasətin?
- Bizim üçün bir nömrəli vəzifə ölkədəki siyasətin dəyişməsidir. Təbii ki, mən prezidentliyə namizəd kimi hakimiyyətə gəlmək istəyirəm. Amma «Mən hakimiyyətə gəlmirəmsə, bu siyasət də dəyişməsin, kütlə istismar olunsun» kimi istəyim yoxdur. Əksinə, prezident olmaq istəyirəm, amma xalqın vəziyyəti, ölkədəki siyasət dəyişəcəksə, mən hətta öz prezidentliyimi qurban verməyə hazıram.
- Siz xalqın vəziyyətinin dəyişməsindən, sosial-iqtisadi problemlərin həllindən danışırsınız. Bu problemlər, bu vəziyyət də indiki hakimiyyətin dövründə ortalığa çıxıb. Sizcə, indiki hakimiyyət həmin problemləri həll etmək, vəziyyəti dəyişmək istəyirmi? Buna hazırdırmı?
- Üzeyir Hacıbəyovun bir sözü var: atın şəklini elə çəkməliyik ki, sonradan «Bu at şəklidir» yazmaq lazım gəlməsin. Mən xalqın vəziyyətini o qədər aydın izah edirəm ki, o bu problemlərin yaranmasında günahkarın kimliyini asanlıqla müəyyən edir. Nəyə görə xalqa demək lazımdır ki, günahkar Həsəndir, Hüseyndir. Siz dediyiniz ənənəvi texnologiyadır, yəni ad çək, camaatı istiqamətləndir. Xalqı düşündürmək istəyirik ki, kimdir bu vəziyyətdə olmağının günahkarı?
- Problemləri hakimiyyətin yaratdığını düşünənlər də var, bu halda onu dəyişmədən siyasətin dəyişməsi mümkündürmü? Bu, utopik səslənmirmi?
- Əlbəttə, mümkündür. Məsələn, Camal Əbdül Nasir, vaxtilə kommunistləri qırırdı, sonra onlarla birləşdi, işğala qarşı müqavimət göstərdi. Və ya Pinoçet, prezident olduğu vaxt seçkilərin keçirilməsi üçün BMT-yə müraciət etdi, özü də həmin seçkilərdə uduzdu. Dünyada belə nümunələr yüzlərlədir.
- Azərbaycandakı hakimiyyət buna hazırdırmı?
- Söhbət hakimiyyətin hazır olub-olmamağından getmir ki. Hələ gəlin görək müxalifət özü buna hazırdırmı? İlhamın (prezident İlham Əliyev) adını çəkməməyimə görə deyirlər ki, sən xainsən. Sən mənim texnologiyama bax, siyasətimə bax, sonra danış. 40 ildir eyni siyasət aparılır, ancaq birinci şəxsin üstünə gedirlər. Camaat da qorxur. Mən indi heç kimin adını çəkmirəm. Xalqı qorxutmaq olmaz. Bu, yeni texnologiyadır. Əvvəlcə siyasət dəyişməlidir, bu siyasət nəticəsində komanda dəyişməlidir, bu da ölkədəki ümumi situasiyanı dəyişməlidir.
- Prezidentliyə namizəd Razi Nurullayev də sizin kimi ənənəvi müxalifəti hakimiyyəti tənqid etməkdə qınayır. Hesab edir ki...
- Siz məni Razi Nurullayevlə bərabər tutursunuzsa... Mənim yaşıma, başıma, ağlıma baxın. Razi Nurullayev bu prosesə hansı missiya ilə qatılıb, niyə qatılıb, deyə bilmərəm, amma mən o namizədlər arasında özümə İlham Əliyevdən başqa alternativ görmürəm. Nə ağlıma, nə intellektimə, nə təcrübəmə, nə də xalqıma münasibətimə görə alternativ görürəm. Mən ömrümün 30-40 ilini işgəncələr altında, həbsxanalarda, məhrumiyyətlər içində keçirmişəm.
- Razi Nurullayev də sizin kimi deyir ki, hakimiyyəti tənqid etməkdən imtina edib, konstruktiv yol seçib. Yəni sizdən başqa da bu yolu seçənlər varmış, bu tək sizin kəşfiniz deyilmiş.
- Biz hələ 2005-ci ildə partiyanın qurultayında qərar verərək konstruktiv müxalifət mövqeyinə keçmişik. O vaxt Razi Nurullayev Əli Kərimlinin (AXCP sədri) ən radikal müavinlərindən idi. Siz bizi necə bərabərləşdirirsiniz?
- Qanunla Sərdar Cəlaloğlu da prezidentliyə namizəddir, Razi Nurullayev də. Yəni heç kimə fərq qoyulmur.
- Mən demirəm ki, mənə üstünlük verin. Siz Nurullayevin bu gün «Mən konstruktiv müxalifətəm» deməyi ilə 10 il əvvəl Demokrat Partiyasının konstruktiv müxalifətdən danışmasını, buna görə təzyiqlərlə üzləşməsini, bu istiqamətdə addımlar atmasını bərabərləşdirirsiniz. Mən bunu deyirəm.
- 10 ildir «konstruktiv siyasət»dən danışırsınızsa, dəyişən də heç nə yoxdursa, bəlkə bu yol da yanlışdır?
- Bu müddətdə çox şey dəyişib. O siyasət nəticəsində biz iqtidarla müxalifət arasında normal siyasi münasibətlərin qurulması nümunələrini ortaya qoyduq. Siyasi diskussiyalarda dövlətin problemlərini birgə müzakirə etdik. Düzdür, Rusiya burda demokratikləşməyə imkan vermir. İqtidarın özünü də lazım gələndə sıxışdırır ki, müxalifətdən aralı dursun. Burda hər şey iqtidarın iradəsindən asılı deyil ki. Azərbaycan iqtidarı 30 faiz müstəqil siyasət həyata keçirir. Qəbul etməliyik ki, Azərbaycan üzərində ciddi basqılar var, Amerikada basqı yapır, İran da, Rusiya da. Azərbaycan iqtidarı elə bir geopolitik yerdədir ki. «Burda siyasəti ancaq Azərbaycan iqtidarı aparır» demək siyasətdən başı çıxmamaqdır. Məsələn, aprel döyüşlərində hökumət açıq etiraf etdi ki, Rusiya bizi döyüşü davam etdirməyə qoymayıb. Bəzən liderlər qərar qəbul etməkdə müstəqil olmurlar. Azərbaycanda müxalifətin parlamentə buraxılmaması, iqtidar-müxalifət düşmənçiliyi, hətta korrupsiyanın özü belə Rusiyanın bilavasitə təkidi ilə həyata keçirilir. Orda da korrupsiya astronomik rəqəmlərlə ifadə olunur, Azərbaycanda da. Rusiyada da müxalifət parlamentə buraxılmır, Rusiyada da qanun işləmir. Azərbaycan hələ də Rusiyanın siyasi sferasından çıxmayıb. Bizim müxalifət olaraq məqsədimiz Azərbaycanı Rusiyanın siyasi təsir dairəsindən çıxarmaq olmalıdır.
- Yəni siz Azərbaycandakı əksər problemləri iqtidarın yox, Rusiyanın ayağına yazırsınız.
- Rusiyanın təkidi və təzyiqi ilə bağlı baş verir bunlar.
- Amma Rusiyanın təsir dairəsindən çıxmağa çalışan ölkələr də var, Gürcüstan, Ukrayna, Moldova... Azərbaycan niyə buna getmir?
- Həmin ölkələrin məruz qaldıqları itkilərə baxın. Gürcüstan iki respublikasını itirdi, Ukrayna həm Krımı itirdi, həm də ölkənin yarısına nəzarəti itirib, suverenliyi məhduddur. Azərbaycan bir müsəlman ölkəsidir. Avropa Gürcüstanla Ukraynaya göstərdiyi münasibəti Azərbaycana göstərməyəcək. Bu halda belə bir addım atmağımız bizə baha başa gələ bilər. Ona görə də türk konfederasiyasının yaradılmasını tələb edirəm. Yalnız ondan sonra biz Rusiyanın təsirindən çıxa bilərik. Azərbaycan özünə daha yaxın dostlar tapmayana qədər o addımları ata bilməz.
- Siz televiziya çıxışlarınızda bir neçə dəfə konkret vətəndaşların problemlərini qaldırdınız. Və növbəti debatda baş nazirin birinci müavini, eləcə də prezidentliyə namizəd İlham Əliyevin nümayəndəsi sözügedən məsələnin yoluna qoyulduğunu və ya araşdırıldığını bildirirdi. Belə təəssürat yaranırdı ki, bundan hakimiyyət nümayəndəsi öz xeyrinə bəhrələnir.
- Qətiyyən. Əvvəla mən 10 min şəhid ailəsindən birinin probleminin həllinə nail olmuşam, məsələn, Samuxda. Və ya minlərlə tələbədən ya da yoxsuldan birinin problemi həll olunub. Yerdə qalan 10 minlərlə yoxsul bilir ki, problemi həll edilməyib. Yəni bir nəfərin probleminin həlli o demək deyil ki, yerdə qalanların da işi düzəldi. Tutalım, o bir nəfər hakimiyyətdən razı qalıb İlham Əliyevə səs verəcək. Yerdə qalan 9999 nəfərin problemi ki qalır. Bunu İlham Əliyevə xidmət kimi qiymətləndirmək prosesin mahiyyətinə varmamaqdır.
- Yəni Siz yerdə qalan 9999 nəfərin məhz sizə səs verəcəyinə əminsiniz?
- Mən əmin deyiləm. Siyasətçiyəm, təcrübəm var. Bilirəm ki, uyğun yanaşma tapmışıq. Özümüzü sınamaq istəyirik ki, görək bu yol effektlidir ya yox.
- Mərkəzi Seçki Komissiyasının elan edəcəyi nəticəni qəbul edəcəksiniz?
- O nəticənin mənim üçün bir əhəmiyyəti yoxdur. Biz nəticəyə seçkilərdən sonrakı dövrün, dövlətin, xalqın maraqları baxımından, geopolitik vəziyyət, dünyada gedən proseslər baxımından qiymət verəcəyik. Verəcəyimiz qiymət hüquqi və siyasi olacaq.
- Siyasətçi nəticə uğrunda mübarizə aparmırsa, nə qədər ciddi təsir bağışlayır, Sərdar bəy?
- Məni siyasi nəticə maraqlandırır. Hüquqi nəticə isə, ola bilsin, siyasi nəticəylə üst-üstə düşsün, ola da bilsin, fərqli olsun. İki nəfərin səsi düzgün hesablanmasa, bəzi müxalifətçilər kimi deyək ki, bu seçkini tanımırıq, qeyri-legitimdir?.. Seçkidən sonrakı vəziyyətin siyasi nəticələrinə görə qiymət verəcəyik. Dünya bu seçkiylə bitmir. Bütün dünya bu seçkilərin nəticələrini tanıyıb hökumətlə əməkdaşlığa başlayandan sonra mənim nəticələri tanımamağım nə verəcək xalqa, dövlətə? Mən özümü dünyanın axınından kənara qoyanda, ən yaxşı halda, Don Kixot oluram.
