Azadlıq Radiosu:
- Müsavat Partiyasının başqanı İsa Qəmbər studiyadadır. AzadlıqRadiosunun müxbiri Babək Bəkir də studiyadadır. Babək Bəkir bu gün Bakı şəhərinin mərkəzində müsavatçılar piketinin qarşısının alınmasını izləyib, piket baş tutub demək olar bəlkə də.
- İsa bəy mövzunun adını belə qoyduq ki, bu gün Müsavat partiyası AŞPA prezidentinə azad toplaşma istifadə örnəyi göstərib. Məqsəd bu idi, ya başqa məqsəd var idi?
İsa Qəmbər:
Sözün düzü AŞPA rəhbərinə hər hansı bir addım atmaq fikrimiz yox idi. Əksinə, bəlkə, ATƏT–in rolunu qeyd etmək lazımdır. Biz bu piketi aprelin 6-da keçirmək niyyətindəydik, Bakı Şəhər İcra Hakimiyyəti onda da bizim müraciətimizdə qeyri qanuni, əsassız olaraq mənfi cavab vermişdi. Biz o zaman nəzərə aldıq ki, ATƏT – in Bakı ofisi dəyirmi masa keçirir. ATƏT - in Varşava bürosunun direktorunun, müavinlərin, ekspertlərin iştirakı ilə, Azərbaycanda fəaliyyət göstərən müxalifət, hakimiyyət və mərkəzi partiyaların iştirakı ilə geniş bir dəyirmi masa keçirildi. Həmin dəyirmi masada sərbəst toplaşma hüququ əsas mövzu idi. Onu nəzərə aldıq ona görə də 6 – da piket keçirmədik, qeyd etdik ki, bunu bir həftə sonra edəcəyik.
-
Azadlıq Radiosu:
- Yəni ümid var idi ki, dəyişiklik olacaq.
İsa Qəmbər:
- Bir növ nümayiş etdirmək üçün ki, günah kimdədir. Kim bu məsələlərdə yersiz israrçılıq edir və imkan vermir ki, ölkədə normal demokratik proses getsin. Çünki həmin dəyirmi masada hakimiyyət nümayəndələri də, digərləri də Azərbaycanda sərbəst toplaşma azadlığının mövcud olduğundan rahat şəkildə danışdılar. Amma bu gün baş verənlər bunun belə olmadığını, hakimiyyətin bu məsələdə qanunu, konstitusiyanı kobud surətdə pozduğunu çox aydın şəkildə ortaya qoydu. Burada kimin qalib gəlməsi barədə fikir mübadiləsi oldu sizinlə Babək bəy arasında. Bilirsiniz, məsələ burasındadır ki, aydın məsələdir ki, mənəvi qələbə müsavatçıların tərəfində oldu. Çünki Müsavat partiyası 2010 – cu ilin parlament seçkiləri ilində
kütləvi tədbirlərə start vermiş oldu. Proses başladı və davam edəcək. Burada da qeyd olundu ki, əvvəlki dövrlərə nisbətən daha israrlı, daha mütəşəkkil aksiya təşkil olundu. Polis nə etdi özü bilər, axı uduzan Azərbaycan dövlətidir. Azərbaycan hakimiyyəti özünü biabır edir. Özünü bütün dünyada və müşahidəçilərin gözü qarşısında bədnam edir. Burada qalib məğlub axtarmaq yox, məncə nəticə çıxarmağa ehtiyac var. Biz öz nəticəmizi çıxarmışıq. Biz Müsavat partiyası olaraq kütləvi tədbirlərə başlamaq haqqında qərarımızı icra etdik, davam etmək haqqında qərarı da icra edəcəyik. Tədbirlərimiz yürüşlər, mitinqlər formasında davam edəcək. O ki, qaldı say məsələsinə əgər bir jurnalist – Babək bəy, 30 – dan çox şəxsin tutulduğunu görübsə, o zaman aydın məsələdir ki, 47 rəqəmi həqiqətə uyğundur. Eyni zamanda biz hər zaman qanun çərçivəsində hərəkət etdiyimizi bildirmişik. Qanunda piketlərdə 50 nəfərin iştirak edə biləcəyi yazılıb. Biz də təxminən 50 nəfərin iştirak etdiyi piket keçirməyə cəhd göstərdik. Bizim piketçilərdən Arif Hacılı, Arzu Səmədbəyli, İkram İsrafil, Pənah Hüseyn həbs edilməyiblər, onların qarşısını Yaşar Əliyev və daha bir polis generalı kəsib, imkan verməyiblər piket məkanına yaxınlaşsınlar.
Azadlıq Radiosu:
- Bunu saxlanılma kimi dəyərləndirmək olar?
İsa Qəmbər:
- Bunu ləngidilmə kimi dəyərləndirək. Bizim deputat qrupuna daxil olan şəxslərin həbs edilmədiyini qeyd etsək, görünür biz qanuna tam əməl etmişik və 50 nəfərlik piket keçirmişik. Təbii ki, bu qanunun tələbinə görə belə olub. Hakimiyyət isə görünür Arif Hacılı və deputatlardan başqa hamını həbs edib.
Azadlıq Radiosu:
- Siz deyirsiniz ki, bu aksiyalar davam edəcək. Yəqin ki bu aksiyaların son məqsədi var. Nədir, hakimiyyəti razı salmaq ki, siz istədiyiniz vaxt aksiyaları keçirə bilərsiniz, yoxsa başqa bir məqsəd də var?
İsa Qəmbər:
- Biz konstitusiyaya tam əməl edirik. Konstitusiyada birmənalı şəkildə yazılıb ki, Azərbaycan vətəndaşlarının dinc, sərbəst şəkildə yığışma, toplaşma azadlığı var. Sərbəst toplaşma haqqında qanunda da bu hüquq kifayət qədər geniş şəkildə şərh olunub, biz bu qanundan və konstitusiya maddəsindən istifadə edib, kütləvi tədbirlər keçirmək fikrindəyik. Çünki biz bu seçki ilində mövqeyimizi xalqa, ictimaiyyətə geniş şəkildə çatdırmaq istəyirik. Bugünkü tədbir həmin silsilədən ilk addım idi. Aydın məsələdir ki, hakimiyyətin tərsliyi, israrçılığı, qanun pozuntusuna bu qədər yersiz aludəçiliyi əlavə suallar yaradır. Eyni zamanda hakimiyyətin konstitusiyanı pozmasının daha bir sübutu kimi də məsələnin ortaya çıxmasına rəvac verir. Təbii ki, bizim maraqlarımızdan biri cəmiyyətin fəallaşmasıdır. Bugünkü aksiyada ona da nail olunub. Müşahidəçilərin rəylərinə görə, piket iştirakçısı olmayan şəhər sakinləri hadisəni maraqla izləyiblər və bütün mənəvi dəstək piketçilərin, müsavatçıların yanında olub.
Azadlıq Radiosu:
- Mən bilmirəm rəsmilərin nə dərəcədə mənəvi dəstəyi qiymətləndirmək fikri var ya yox, amma adətən piketlərə icazə verilməyəndə, onun qarşısı alınanda, zorakılıqla dağıdılanda da istinad edirlər narahat edilən şəhər sakinlərinin iradəsinə. Siz kimsəni narahat etdiyinizi düşünmürsünüz ki?
İsa Qəmbər:
- Polis narahat edir. Özünüz düşünün, müqayisə edək, təsəvvür edək polis bizim tədbirin qarşısını almağa cəhd göstərmir. 50 nəfər Müsavatçı əllərində plakat gəlib icra hakimiyyətinin qarşısında dayanırlar və plakatlarını nümayiş etdirirlər, bir neçə dəqiqə şüarlar səsləndirirlər, daha sonra piketin iştirakçılarından bir neçəsi piketin qətnaməsini Bakı Şəhər İcra Hakimiyyətinə təqdim edir. 15 – 20 nəfər jurnalist də prosesi izləyir, şəkil çəkirlər, video çəkirlər, qeydlər götürürlər. Bu halda Bakı şəhər sakinlərinin rahatlığı, dincliyi pozulur, yoxsa bu gün baş verdiyi şəkildə ki, polis insanlara hücum edir, baxmır qocaya, qadına, uşağa bəzən bilavasitə piket iştirakçısı ilə yoldan keçən şəhər sakininə qarşı zorakılıq tətbiq edir. Hansı halda şəhər sakinlərinin rahatlığı pozulur, aydın məsələdir ki, hakimiyyət qanunsuz şəkildə kütləvi aksiyaların qarşısını almağa cəhd göstərir.
Azadlıq Radiosu:
- Siz o arqumentasiyanızın səmimiliyinə inanırsınızmı ki, polis istənilən hissə qapılaraq addımlar atar bunların qarşısını almaq üçün ümumiyyətlə aksiyaların qarşısını alırlar.
İsa Qəmbər:
- Sizin məntiqinizi başa düşmək çox çətindir. Bunu yəqin ki, Azərbaycan hakimiyyətinin nümayəndələri başa düşərlər. Bilirsiniz, əslinə qalsa siz bu sualı verdiniz mən də izah etməyə çalışdım. Mənə elə gəlir ki, ürəyinizin dərinliyində mənimlə razılaşırsınız ki, polis bu cür qeyri – qanuni hərəkətlər etməsə piket də, mitinq də daha sakit keçər. Və heç kimin də maraqlarına xələl gəlməz. Amma məsələnin başqa tərəfi var. Siz bilirsiniz ki, beynəlxalq konvensiyalara görə sərbəst toplaşma azadlığı fundametnal azadlıqlardan biridir. İstirahət hüququndan da, sakitlik məsələlərindən daha önəmli insan hüquqlarına daxil olan məsələdir. Ona görə də hakimiyyətin vaxtaşırı insanların sakitliyi, dincliyi mövzusunu belə qabartması nə məntiqə nə də ki, beynəlxalq qanunlara, normalara uyğun gəlmir.
Azadlıq Radiosu:
- Beynəlxalq konvensiyalardan əlavə, Azərbaycanın Avropa Şurasına daxil olanda götürdüyü öhdəliklərdən biridir. Avropa Şurası Parlament Assamleyasında da daim müzakirə olunan mövzulardan biridir. “Demokratik islahatlar partiyasının” sədri və millət vəkili Asim Mollazadə telefon xəttindədir. Siz necə düşünürsünüz, Asim müəllim, bu gün izlədinizmi xəbərlərdən Müsavat Partiyası piket keçirməyə cəhd göstərib, daha doğrusu, iddia edirlər piket baş tutub. Polis zorakılıqla dağıdıb piketə gələnləri. Necə düşünürsünüz, bu, Avropa Şurası qarşısında Azərbaycanın götürdüyü öhdəliklərlə nə dərəcədə uyğunluq təşkil edir?
Asim Mollazadə:
- Bu, Avropa Şurasına üzv olan bir çox ölkələrində olur. Mən sizə xatırlatmaq istəyirəm antiqlobalistlərin keçirdiyi kütləvi aksiyaları, Strazburqun özünün mərkəzində dəfələrlə icazə verilməyən nümayişlərlə bağlı polisin çox sərt reaksiyası olur. Sadəcə olaraq Azərbaycanda kütləvi aksiyaları keçirmək üçün müvafiq qanunvericilikdə və konstitusiyada olan hüquqları təmin etmək üçün müvafiq yerlər ayrılmalıdır. Avropanın demokratik ənənələrini, məsələn, Hayd Parkda artıq ənənəvi olaraq Londonun mərkəzində istənilən qüvvələr piket də keçirə bilər, daha böyük aksiyalar da keçirə bilər. Azərbaycanda da belə yerlərin müəyyənləşdirilməyi, müəyyən bir balansın tapılmağı, siyasi qüvvələrin, ictimaiyyətin öz toplaşmaq istəklərini və hüquqlarını həyata keçirmək üçün şərait yaradılmalıdır. Eyni zamanda da şəhərin normal həyatını, trafikin işinin pozulmaması üçün müəyyən balans saxlamalıdır. Bunu mütləq etmək lazımdır. Çox istərdim ki, Bakı Şəhər İcra Hakimiyyəti müvafiq yerləri ayırsın, bu yerlər ənənəvi kütləvi toplaşmaq yerləri ola bilər, orada həm siyasi partiyalar həm müvafiq ictimai təşkilatlar toplaşmaq hüquqlarının təminatını ala bilərlər.
Azadlıq Radiosu:
- Digər tərəfdən belə bir sual da verilə bilər ki, əgər hökumət idarələri şəhərin mərkəzinə yerləşməsəydi, trafik qat – qat aşağı olardı. Bəlkə, elə parlamentin özünü də, hökumət idarələrini də köçürək harasa Biləcəriyə və onda adamlar daha rahat olsunlar.
Asim Mollazadə:
- Mənə elə gəlir ki, bu məsələlər cəmiyyətdə müzakirə etmək üçün mövzulardır. Biz bugünkü reallıqlardan irəli gələrək Azərbaycan paytaxtının rəhbərliyi mütləq, ələlxüs bu illə bağlı olaraq, bu seçki ilidir, bir sıra siyasi təşkilatların aksiya keçirmə istəkləri və onların bunun üçün hüquqları var. Müəyyən yerlərin ayrılması zərurətdir. Bu qanunvericilikdə də öz əksini tapıb. Belə yerlər ayrılmalıdır və siyasi partiyaların və ictimai təşkilatların ənənəvi olaraq bu yerlərdə müvafiq aksiyalar keçirmək üçün şərait olmalıdır. Bizim mövqeyimiz bunda birmənalıdır. Bu cür yerlər ayrılarsa bu dünyanın demokratik təcrübəsinə istinadən ölkələrdə demokratik ölkələrdə olan ənənələrə uyğun olmalıdır.
Azadlıq Radiosu:
- Siz necə razılaşırsınızmı ki, müəyyən yerlər olmalıdır və məhz həmin yerlərdə keçirilməlidir bu mitinqlər?
İsa Qəmbər:
- Bu məsələ hakimiyyətlə demokratik qüvvələr arasında, vətəndaş cəmiyyəti arasında qarşılıqlı məsləhətləşmələr nəticəsində müəyyənləşdirilə bilər. Biz heç bir mərhələdə belə bir ultimatumla çıxış etməmişik ki, yalnız şəhərin filan meydanında, filan küşəsində tədbir keçirəcəyik. Təbii ki, hakimiyyət normal yerlər ayırsa bunu qiymətləndirmək olar. Bizim Bakı Şəhər İcra Hakimiyyətinə müraciətimizdə bu məsələ qeyd olunmuşdu. Hakimiyyətə əlavə bəhanə verməmək üçün əvvəlki illərdə hakimiyyətin mitinq, yürüş keçirilməsinə razılıq verdiyi məkanları göstərib orada mitinq keçirmək üçün şərait yaradılmasını xahiş etdik, bu təklifə birmənalı şəkildə mənfi cavab verdilər. Parlament seçkilərinə işarə etdilər ki, o dövrdə mitinq keçirmək üçün yerlər müəyyənləşdirilib, orada keçirə bilərsiniz. Ondan başqa biz qeyd etdik ki, sərbəst toplaşma azadlığı haqqında qanunda yazılmışdı ki, dövlər idarələrindən 300 m məsafədə mitinq keçirilə bilər. Bu qanuna düzəlişlər ediləndən sonra 300 m məsafəni 200 m məsafə ilə əvəz etdilər. Avropa Şurası da dedi ki, irəliyə doğru addım atılıb, 300 m – i 200 m - ə salıblar. Biz növbəti dəfə Bakı şəhər icra hakimiyyətinə müraciət edib yazdıq ki, bizim konkret dövlət idarələrinə etiraz etmək, onlara mövqe nümayiş etdirməklə bağlı yer istəyirik. Həmin dövlət idarələrinin 200 m – lik radiusunda bizə yer göstərin. Prezident aparatının, Nazirlər Kabinetinin, Parlamentin və digər dövlət idarələrinin, o məsələyə şəhər rəhbərliyi ümumiyyətlə cavab vermədi. Çünki o qədər məntiqsiz davranırlar ki, orada bizə cavab veriləsi bir şey yoxdur. Asim Mollazadə də kifayət qədər görmüş-götürmüş adamdır. Londonda da olub, özü də qeyd etdi ki, Hayd Park ayrılıb. Hayd Park hamıya bəllidir ki, Londonun ən gözəl parklarından biridir, özü də şəhərin mərkəzindədir. Orada şərait yaradılıb. Təbii ki, Azərbaycanda Hayd Park kimi gözəl yer, şəhərin mərkəzində sakit bir yer piketlər üçün ayrılsa, bunu yüksək qiymətləndirərik. Və ayrılmış yerin imkanlarına uyğun sayda insanlarla tədbirlər keçirmək olar. Hər bir tədbirin öz janrı var. Piketin öz janrı var, mitinq, yürüyüş başqa – başqa janrlardır.
Azadlıq Radiosu:
- Biz dəfələrlə xəbərlərdən bilirik ki, Londonda Azərbaycan səfirliyinin də qarşısında piketlər olub, bunun qarşısı alınmayıb.
İsa Qəmbər:
- Aydın məsələdir. Bu hakimiyyət tez – tez deməyi xoşlayır ki, demokratiya bir gündə yarana bilməz. Bu, uzun gediləsi yoldur və s. Biz demirik ki, Azərbaycan bu gün İngiltərə, Amerika səviyyəsində demokratiya nümayiş etdirsin. Amma xoşgörü, xoşməram nümayiş etdirilməlidir. Konstitusiya və qanunlara əməl edilməsi göstərilməlidir. Bu ortaya qoyulmalıdır, biz bunu tələb edirik və israr etməkdə də davam edəcəyik.
Azadlıq Radiosu:
- Asim bəy, necə düşünürsünüz, bu gün müxbirlərimiz də şahidi olublar ki, polis aşırı zorakılıq nümayiş etdirir, şəhər icra hakimiyyətinin piket keçirməklə bağlı sorğulara verdiyi cavablarda arxasındakı məntiq anlaşılmır, qanunla izah edilmir bu xahişlərə inkar cavabı verilməsi. Bir halda ki, praktikada bu sistem özünü doğrultmur, bəlkə bunu dəyişmək lazımdır, qanunda bunu məhdudiyyət qoyulmadan təsbit etsəniz bu daha yaxşı göstərər özünü praktikada?
Asim Mollazadə:
- Zənnimdə bu məsələ ciddi müzakirə olunmalıdır. Bu gün AŞPA sədri ilə, hörmətli Mövlud Çavuşoğlu ilə görüşdə bu məsələ ilə bağlı müzakirə olmuşdu. Belə fikirlər ifadə olunmuşdu ki, mütləq bu istiqamətdə müzakirələrin nəticəsində müvafiq yerlərin ayırılması, zəriridirsə qanunvericilkdə dəyişikliklər etmək bunu da etmək olar, belə yerlər ayrılmalıdır. Ələlxüs bu il üçün önəmlidir, seçki ilidir. Bir sıra siyasi təşkilatların toplaşmaq hüquqları, kütləvi aksiyalar keçirərək öz fikirlərini ifadə imkanları olmalıdır. Yenə də təkrar edirəm ki, bu istiqamətdə müvafiq addımlar atılmalıdır. Şəhər rəhbərliyi müvafiq yerlər ayırmalıdır ki, öz sosial bazasına uyğun yerdə, şəhərin həyatına maneçilik yaratmadan yer ayırsınlar. Mən çox təəccüblənirəm ki, Bakı şəhər rəhbərliyi bu zəruri addımları atmır. Mənə elə gəlir bu addımlar atılmalıdır. Müvafiq qərarlar qəbul edilməlidir. Parlament seçkiləri ilində vətəndaşların kütləvi toplaşması üçün yer ayırılmalıdır. Bununla yanaşı belə qərarlar olarsa beynəlxalq təcrübə də burada istinad edilməlidir. Mənim ən çox istinad etdiyim təcrübə Avropa təcrübəsi, Avropa qanunvericiliyidir. Haı – hazırda rəsmən Azərbaycanda bilirsiniz ki, Avropa qanunvericilik sistemi ilə Azərbaycan qanunvericilik sistemi arasında müvafiq hormonizasiya prosesi gedir, uyğunlaşma prosesi gedir. Bu sahədə olan qanunvericiliyin də Avropa təcrübəsindən bəhrələnərək, Avropa birliyi ölkələrinin qanunvericiliyi ilə Azərbaycan qanunvericiliyi uyğunlaşmalıdır.
Azadlıq Radiosu:
- Bayaq İsa bəy də qeyd etdi ki, müəyyən qanunlar var ki, onların çərçivəsində istəyirlər azad toplaşmaq hüququndan istifadə etsinlər. Amma bu arzuları da gerçəkləşmir. Hökumət icazə vermir. Belə olanda halda siz də dediniz ki, sizi təəccübləndirir İcra hakimiyyətinin bu qərarı. Səbəbi nədir, bu qərar Bakı merinin qərarıdır yoxsa daha yuxarı?
Asim Mollazadə:
- Mən bilmirəm kimin qərarıdır. Sadəcə olaraq bizim sovet ənənələri sovet təcrübəsində ilk növbədə məhz yox sözünü böyük həvəslə istifadə edirlər. Çox istərdim ki, Azərbaycan bununla yanaşı düşünürəm ki, ölkədə fəaliyyət göstərən siyasi təşkilatlar və hakimiyyət arasında müvafiq müzakirə imkanları da cəmiyyət üçün önəmli məsələdir. Bu cür məsələlər ciddi müzakirə olunmalıdır. Müvafiq qərarlar məhz konsensus şəklində qəbul edilməlidir. Avropa təcrübəsini Azərbaycanda bərqərar etmək istəyiriksə siyasi mədəniyyətin bütün formaları və bütün texnologiyaları istifadə olunmalıdır. İnanıram ki, Azərbaycan bu istiqamətdə addımları atmaqda müvafiq potensiala malik xalqıq. Çox istərdim ki, bu formatda da müzakirələr keçirilsin, müzakirələrin müsbət nəticələri olsun irəli atılan addımları biz görək.
Azadlıq Radiosu:
- Qısaca bunu da soruşum Asim bəy. Siz dediniz bilmirsiniz səbəbi nədir, soruşmusunuzmu səbəbini? Sizin ünsiyyətiniz daha çoxdur.
Asim Mollazadə:
- Bu məsələ çox qaldırılıb amma çox təəssüf ki, hansısa birmənalı, hamını qane edən cavablar alınmayıb.
Azadlıq Radiosu:
- Sizin prezidentlə ünsiyyətiniz İsa Bəyin ünsiyyət imkanından daha çoxdur.
Asim Mollazadə:
- Xeyr elə deyil.
Azadlıq Radiosu:
- Çünki siz əvvəl Parlament assambleyasında birlikdə idiniz.
Asim Mollazadə:
- O vaxtlar olmuşdu.
Azadlıq Radiosu:
- O vaxtlar soruşurdunuzmu?
Asim Mollazadə:
- O vaxtlar bu məsələ qaldırılırdı. Mən bir şeyi xatırlatmaq istəyirdim ki, 2005 –ci ildə də seçki ərəfəsində kütləvi aksiyalar keçirilməsi üçün şərait yaradılmışdı və müvafiq aksiyalar keçirilmişdi. Çox istəyirəm ki, bu il də parlament seçkiləri ərəfəsində müvafiq, zəruri qərarlar verilsin yerlər ayrılsın, siyasətçilərin eyni zamanda vətəndaşların bu hüquqları təmin edilsin.
Azadlıq Radiosu:
- Lütfən xəttə qalın, Asim bəy, söhbətimiz davam edir.
Asim Mollazadə:
- Sizin yanlış fikriniz ki İsa bəyin imkanları azdır yaxud mənim imkanlarım ondan çoxdur. Deputat mandatı ilk növbədə qanunvericilik orqanında imkan yaradır. İsa bəyin bu gün sədr olduğu partiyanın üzvlərinin bir çoxunun bu cür mandatı var. Mən birinci dəfə deyil sizin belə atmacalarınızla qarşılaşıram, təəssüf olsun. Eyni zamanda bu sizin müstəqil deyil, müvafiq şərtli jurnaslistliyinizlə bağlıdır. Biz hər zaman müstəqil medianı dəstəkləyirik. Onun üçün də bir daha diqqətinizə çatdırım ki, sizin sualınızda olan istehza bir növ sizin siyasi bağımlılığınızın təzahürüdür.
Azadlıq Radiosu:
- Əmin edirəm ki, heç bir istehza yox idi, siz onu niyə eşitdiniz, mənim üçün qaranlıqdır. İsa bəy sizin də fikrinizi söyləmək imkanınız var, Asim bəy belə hesab edir ki, parlamentdəki deputatlar vasitəsilə sizin də o sualları verib, cavabları almaq imkanınız var. Ala bilirsinizmi cavabları?
İsa Qəmbər:
- İlham Əliyevlə mənim görüşmək imkanım ilə Asim Mollazadənin görüşmək imkanının müqayisə edilməsi nə dərəcədə mümkündür bu mənə aydın deyil. Mənim İlham Əliyevlə heç bir tanışlığım yoxdur, heç zaman görüşməmişəm, heç bir kontaktım, təmasım heç vaxt olmayıb. O ki, qaldı bizi təmsil edən millət vəkillərinə, bizi təmsil edən millət vəkilləri parlamentdən bir neçə dəfə İlham Əliyevə suallar ünvanlayıblar və bu sualların heç birinə faktiki olaraq cavab verilməyib. Sonuncu dəfə Müsavatı təmsil edən millət vəkilləri parlamentdən İlham Əliyevin istefasını tələb ediblər. Hələ ki bu istefa tələbinə də İlham Əliyevdən bu istefa tələbinə də heç bir reaksiya yoxdur.
Azadlıq Radiosu:
- Nə isə. Belə görünür ki, Asim bəyin də dediyi kimi, ölkədə siyasi partiyaların hətta parlamentdə təmsil olunan siyasi partiyaların prezidentlə ünsiyyət problemi var. O dialoq ki, Asim bəy bayaq danışırdı o dialoqun gerçəkləşməsi üçün görünür ciddi problemlər var. Dinləyicilərdən gələn mesajları oxuyaq.
Murad yazır, “ Hakimiyyət görünür istəmir müxalifət şəhərin meydanlarında mitinq keçirsin. Onlar qorxur ki, müxalifət özünə daha çox adamın diqqətini cəlb edər. Gələcəkdə etiraz edənlərin sayı çoxalar. Bəri başdan bunun qarşısını alırlar. Sonra da deyirlər ki, müxalifət zəifdir. Müxalifəti qeyri qanuni vəziyyətə salan elə hakimiyyətin özüdür.
Bu fikirlə razılaşırsınız İsa bəy?
İsa Qəmbər:
- İnsan həqiqəti deyir.
Azadlıq Radiosu:
- Asim bəy, bu fikirlə razılaşırsınızmı?
Asim Mollazadə:
- Mənə elə gəlir ki, hətta müxalifətin hətta iki nəfəri üç nəfəri aksiya keçirmək istəyirsə onların hüquqları olmalıdır bu aksiyanı keçirməyə. Nə qədər adam iştirak edir bu artıq hər bir siyasi partiyanın öz maraqlarına uyğundur. Aksiyaların nə qədər kütləvi olması zənnimcə hansısa bir meyar olmamalıdır.
Azadlıq Radiosu:
- Belə bir fikir də var və bir neçə ismarıc da var.
Asim Mollazadə:
- Bir məsələni də demək istərdim. Biz azadlığın hər zaman məsuliyyətlə yanaşı olmasını istərdik. İstənilən kütləvi aksiyada hansısa xoşagəlməz halların yaranması məsuliyyəti də aksiya keçirən qüvvələrin üzərinə daha çox düşür nəinki sabitliyi təmin edən qüvvələrin. Bu istiqamətdə istənilən kütləvi aksiyanın heç bir zorakılıq göstərməməsi də şərtlərdən biridir.
Azadlıq Radiosu:
- Yeri gəlmişkən bir neçə dinləyici eyni üsulda mesaj göndərir amma onların ismarıcları daha kəskin olduğu üçün mən onları oxuya bilməyəcəm, təqribən belədir ki, müxalifətin sivil aksiyalarına icazə verməməklə iqtidar onları daha radikal addımlaramı sövq edir. Bir az daha kəskin ifadələr işlənir. Bu fikirlə necə razısınızmı Asim bəy?
Asim Mollazadə:
- Mən düşünmürəm ki, hansısa qadağalar siyasi təşkilatları qeyri sivil addımlar atmağa vadar etməlidir. Siyasi partiyanın mədəniyyəti və müvafiq, çox geniş spektr siyasi texnologiyalara malik olmaq imkanı ilə bağlı olmalıdır. Mən düşünmürəm ki, siyasi partiyaların işi ancaq kütləvi aksiyalarla bağlı olsun və onlar qadağan olunandan sonra siyasi partiya radikallaşmalıdır və hansısa digər xoşagəlməz üsullara keçməlidir. Media ilə iş məsələsi var, seçicilərlə görüşlər, qapıdan qapıya tədqiqat imkanları var, arsenalda bir sıra digər üsullar olduğuna görə mən düşünmürəm ki, kütləvi aksiyaların məhdudlaşdırılması siyasi partiyaları zora meylləndirməlidir.
İsa Qəmbər:
- Uzun müddət kütləvi tədbirlərə yasaq qoyulanda, siyasi partiyalara öz mövqeyini cəmiyyətə çatdırmağa imkan verməyəndə həmin partiyanın üzvləri arasında radikallaşma meylləri olur. Bu qaçılmaz bir şeydir. Onu da açıq demək lazımdır ki, bu cür qadağaların nəticəsində öz fəaliyyətini daha da radikallaşdırmayan, hakimiyyət razılıq verməyəndə kütləvi tədbirlər keçirməyən partiyalar, siyasi qüvvələr tədricən ictimai marağı itirirlər. Çünki ictimaiyyət dəyişikliklər istəyirsə və görürsə ki, hakimiyyət imkan vermir və hakimiyyətin imkan verməməsi müəyyən siyasi qüvvələri passivliyə gətirib çıxarır o zaman təbii olaraq cəmiyyət həmin siyasi qüvvələrə marağı itirməyə başlayır. Həmin şəraitdə də yeni daha radikal qüvvələrin meydana çıxması ehtimalı az qala elmi həqiqətdir. Biz bunun Qırğızıstanda şahidi olduq. Faktiki olaraq oxşar proseslər orada da gedirdi. Daha kəskin şəkildə gedirdi və daha kəskin şəkildə də cavab alındı. Biz təbii ki, istəyirik Azərbaycanda qansız, qadasız, demokratik məcrada proseslər getsin. Amma bunu təkcə Müsavatın, digər demokratik qüvvələrin istəməsi yetərli deyil. Hakimiyyət də bunu dərk etməlidir, məsuliyyəti başa düşməlidir. Hadisələrin daha da məcradan çıxmasına, radikallaşmasına imkan verməməlidir. Edəcəksə nə zamansa bu olacaq, hətta Müsavat partiyası kimi hakimiyyətin yalnız demokratik mübarizə formalarını, konstitusiya çərçivəsində mübarizə formalarını qəbul edən partiyalar belə xalqın rəyini, xalqın iradəsini nəzərə almalı olacaq və xalqın istədiyi şəkildə mübarizə aparmağa məcbur olacaq.
Azadlıq Radiosu:
- Bu arada sizə konkret sual var. Rövşən Nəsirli sual verir, İsa bəy siz piketdə iştirak etmirdiniz, bəs sizin oğlunuz niyə piketdə iştirak etmirdi?
İsa Qəmbər:
- Hərə özünə cavabdehdir, hesab edirəm bu sualı verən şəxs öz davranışı haqqında düşünsə yaxşı olar.
Azadlıq Radiosu:
- Xəttə dinləyici var, xəttəki dinləyicini də söhbətə qatmaq istəyirəm.
Dinləyici Qurban:
- Salam. Qurban bəydir danışan. İsa bəyə sualım var. On illərdir ki, ali icra hakimiyyəti piketlərə, mitinqlərə icazə vermir. Nə üçün onlar məhkəmə vasitəsilə bu məsələni Avropa Şurasına çıxarmırlar. Hüquqşunasları yoxdur, savadları yoxdur ya qorxub çəkinirlər. Niyə belədir. Axı bir dəfə, iki dəfə olar. İcra hakimiyyəti icazə vermirsə bunu Avropa məhkəməsinə çıxarmaq olar.
İsa Qəmbər:
- Son illər, yəni 2001 – ci ildən sonra Azərbaycan Avropa Şurasının üzvü olub, daha bir müddət keçəndən sonra Azərbaycan müvafiq konvensiyalara imza atdıqdan sonra Azərbaycan vətəndaşlarının Avropa məhkəməsinə müraciət etmək hüququ yaranıb. O dövrdən də digər hallarda insan haqları pozulanda, hüquqlarımız pozulanda Avropa insan haqları məhkəməsinə müraciət etdiyimiz kimi piketlər və mitinqlərlə də bağlı müraciət etmişik. Amma təəssüf ki, Avropa insan haqları məhkəməsinin iş imkanları çox məhduddur. Məsələn bizim 2003 – cü il prezident seçkilərindən sonra müraciətlərimiz olub, hələ yeni cavablar gəlir. Parlament seçkilərindən sonra bizim müraciətlərimiz olub, yalnız bir müraciət bu yaxınlarda həllini tapdı. Biz mitinqlərə, yürüyüşlərə, piketlərə imkan yaradılmaması ilə bağlı Avropa məhkəməsinə müraciət etmişik. Burada nə qorxusan söhbət gedə bilməz nə hüquqşunasların yoxluğundan söhbət gedə bilməz. Söhbət Avropa məhkəməsinin iş imkanlarından gedir. Biz Avropanın müvafiq strukturlarının nümayəndələri ilə görüşdə bu məsələdən də danışmışıq ki, müraciətlərə sürətli baxılmasının yolu tapılmalıdır. Ya hakimlərin sayının artırılması üsulu ilə, ya demokratiya ilə bağlı ciddi problemlər yaşayan ölkələrdən, Azərbaycan kimi, postsovet ölkələri kimi ölkələrdən olan vətəndaşların müraciətlərinə prioritet verilməsi kimi hansısa bir şəkildə bu müraciətlərin baxılma prosesi sürətləndirilməlidir.
Dinləyici Qurban:
- Mən çox istərdim ki baxılsın.
İsa Qəmbər:
- O arzunuzu mən çox xahiş edərdim ki, Avropa şurasının müvafiq strukturlarına yazasınız, qeyd edəsiniz.
Azadlıq Radiosu:
- Başqa bir dinləyici Xəbərsiz imzası qoyub yazır ki, Asim bəyin dedikləri gülməlidir, fundamental azadlıqlar yalnız seçki ərəfəsindəmi verilməlidir?
Asim Mollazadə:
- Fundamental azadlıqlar tədricən inkişaf olunur. Əslində mən sizə deyim ki, azadlıqlar verilmir onlar qazanılır. Cəmiyyətin mübarizəsi nəticəsində. Cəmiyyətin iradəsinin nəticəsində. Seçkini xüsusi vurğulamam onunla bağlıdır ki, seçki ərəfəsində belə bir aksiyaların, mitinqlərin keçirilməsinə daha çx ehtiyac olur. Ona görə bu ərəfədə bu məsələlər daha qabarıqdır.
Azadlıq Radiosu:
- Xanoğlan Şəmkirdən yazır, İsa bəy, bəzi ölkələrdə çevrilişlər regionlardan başlayır. Nə düşünürsünüz?
İsa Qəmbər:
- Azərbaycanda bunun hər iki nümunəsi olub. Bir çox hallarda Bakıda ciddi ictimai siyasi proseslər gedib. Xalq ayağa qalxıb, xalqın təzyiqi nəticəsində siyasi dəyişikliklər olub. Bəzi hallarda isə Azərbaycanın müxtəlif bölgələrindəki fəallıq Bakıya təsir edib. Bunun da nümunələrini görmüşük. Mənə elə gəlir ki, burada Bakı ilə regionlarımız bir biriniz gözləmək yox birinə nümunə göstərməkdən istifadə etsə daha yaxşı olardı.
Azadlıq Radiosu:
- Səyyaf yazır ki, Azərbaycanda Qırğızıstan variantı qaçılmazdır. Zorakılığa qarşı zor göstərməmək olmur.
İsa Qəmbər:
- Həyat göstərər. Bizim istəyimiz var, bir də reallıqlar var. Bizim istəyimiz odur ki, Azərbaycanda köklü demokratik dəyişikliklər baş versin. Çünki köklü demokratik dəyişikliklər baş vermədən, Azərbaycanda hakimiyyəti xalq müəyyənləşdirmədən Azərbaycanımızın heç bir problemi həll edilməyəcək. Biz də bu dəyişikliklərin dinc yolla baş verməsini istəyirik. Amma hər şey bizim istəyimizlə bağlı deyil, hər şey bizim istədiyimiz kimi olsaydı dünya cənnət olmuşdu. Bizdən asılı olmayan proseslər var. Bizdən asılı olmayan proseslər təbii ki, konstitusiyanı pozan, haqqı, ədaləti pozan, insanların siyasi hüquqlarını pozan, mülkiyyət hüquqlarını pozan, biznesmenlərə imkan verməyən, insanların ləyaqətini, heysiyyətini tapdayan Əliyev rejimi günahkardır, hadisələr məcradan çıxacaqsa onun məsuliyyəti Əliyev rejiminin konkret olaraq İlham Əliyevin üzərinə düşəcək.
Azadlıq Radiosu:
- Asim bəy, sizin fikrinizi eşitmək maraqlı olardı.
Asim Mollazadə:
- Biz hansısa zorlu inqilablar deyil, təkamül inkişafının tərəfdarıyıq. Söhbət demokratik cəmiyyətdən gedirsə, demokratik cəmiyyət ilk növbədə demokratik fikirlər yaradılması, ictimai şüurda bu fikirlərin kütlələr tərəfindən qəbul edilməyindən, yeni nəslin açıq təfəkkürə yiyələnməsindən gedir. Ona görə Qırğızıstan hadisələrinin Azərbaycanda baş verməsinə heç bir zəmin görmürük. Belə inqilabların nəticələri onu göstərir ki, ilk növbədə zora əsaslanan dərbələrin axırı dövlət ənənələrinin olmamasını nümayiş etdirir, dövlətləri və xalqları zəiflədir və istənilən inkişafın qarşısını alır. Biz inkişafı təkamüldə görürk. Biz inkişafı demokratik islahatlarda və demokratik şüurun formalaşmasında görürük.
Azadlıq Radiosu:
- Amma digər tərəfdən daha passiv və etiraz etməyə meylli olmayan mərkəzi Asiya xalqlarından birinin son illərdə bu qədər fəallaşması, belə bir fikir var ki, bu fəallaşma Azərbaycanda hansısa passionarlığı artırır. Bu fikirlə razısınızmı? Yəni məqsədlərindən asılı olmayaraq.
Asim Mollazadə:
- Mən bu fikirlə razı deyiləm. mən o zaman birinci Gürcüstan hadisələrinin də demokratik dəyərləndirilməsinin tərəfdarı deyiləm. Müvafiq tayfaların, klanların hətta hansısa proseslər görürsünüz ki, dükanlar, sahibkarlar bu prosesdə qurban oldu. Kriminal ünsürlər də bu prosesə qoşuldu, bir sıra məlumatlar xaricdən təkan verilməsini də nümayiş etdirir. Məhz müvəqqəti Qırğızıstan hakimiyyətinin bəyanatları da göstərir ki, şimaldan əsən rüzgarlar bu proseslərə təsir etmişdi. Bu xoşagəlməz ənənələrin və şimali rüzgarların Azərbaycan üzərində əsməsinin əleyhinəyəm.
Azadlıq Radiosu:
- İsa bəy sizə sual var. Müxalifət nə vaxtsa müxalifət radiosu aça bilərmi? Və “ Müsavat partiyası piketdə tutulan vətəndaşların hüquqlarını necə müdafiə edir. Vəkillər var yoxsa partiya üzvləri özləri müdafiə edirlər. Qubadan N yazır.
İsa Qəmbər:
- Bu gün piketdə silahdaşlarımız həbs edildikdən sonra biz onların azad edilməsi ilə bağlı addımlar atmağa başladıq. Partiya rəhbərliyinə daxil olan şəxslər, millət vəkillərimiz, insan haqları strukturlarının nümayəndələri bu prosesə qatıldılar. Saat 5 -ə qədər həbs olunanların hamısının azad olunmasına nail olduq. Hər zaman tutulan dostlarımızın, silahdaşlarımızın hüquqlarını müdafiə etmişik, hər zaman da edəcəyik. Fədakar vəkillərimiz var. Təbii ki, daha çox olmasına sevinərik. O ki qaldı, Asim Mollazadənin dediklərinə, razılaşdığım və razılaşmadığım məqamlar var. Mən hesab edirəm ki, təkamül yaxşı şeydi ancaq olsun, amma təkamül olmayanda evolusiya sözünü sevən adamlar var o hadisə baş verməyəndə evolusiya revolusiya olur, hadisələr inqilab yoluna keçir. Mən də istərdim ki, Azərbaycanda irəliləyiş olsun. Necə ki, Gürcüstan bütün çətinliklərə baxmayaraq islahatları davam edirdi. Necə ki, bir sıra başqa dövlətlər bunu etməyə çalışırlar. Azərbaycan da bu yolu getməlidir. Və mən xalqımızın iradəsinə, əzminə inanıram.
- Müsavat Partiyasının başqanı İsa Qəmbər studiyadadır. AzadlıqRadiosunun müxbiri Babək Bəkir də studiyadadır. Babək Bəkir bu gün Bakı şəhərinin mərkəzində müsavatçılar piketinin qarşısının alınmasını izləyib, piket baş tutub demək olar bəlkə də.
- İsa bəy mövzunun adını belə qoyduq ki, bu gün Müsavat partiyası AŞPA prezidentinə azad toplaşma istifadə örnəyi göstərib. Məqsəd bu idi, ya başqa məqsəd var idi?
İsa Qəmbər:
Sözün düzü AŞPA rəhbərinə hər hansı bir addım atmaq fikrimiz yox idi. Əksinə, bəlkə, ATƏT–in rolunu qeyd etmək lazımdır. Biz bu piketi aprelin 6-da keçirmək niyyətindəydik, Bakı Şəhər İcra Hakimiyyəti onda da bizim müraciətimizdə qeyri qanuni, əsassız olaraq mənfi cavab vermişdi. Biz o zaman nəzərə aldıq ki, ATƏT – in Bakı ofisi dəyirmi masa keçirir. ATƏT - in Varşava bürosunun direktorunun, müavinlərin, ekspertlərin iştirakı ilə, Azərbaycanda fəaliyyət göstərən müxalifət, hakimiyyət və mərkəzi partiyaların iştirakı ilə geniş bir dəyirmi masa keçirildi. Həmin dəyirmi masada sərbəst toplaşma hüququ əsas mövzu idi. Onu nəzərə aldıq ona görə də 6 – da piket keçirmədik, qeyd etdik ki, bunu bir həftə sonra edəcəyik.
-
Azadlıq Radiosu:
- Yəni ümid var idi ki, dəyişiklik olacaq.
İsa Qəmbər:
- Bir növ nümayiş etdirmək üçün ki, günah kimdədir. Kim bu məsələlərdə yersiz israrçılıq edir və imkan vermir ki, ölkədə normal demokratik proses getsin. Çünki həmin dəyirmi masada hakimiyyət nümayəndələri də, digərləri də Azərbaycanda sərbəst toplaşma azadlığının mövcud olduğundan rahat şəkildə danışdılar. Amma bu gün baş verənlər bunun belə olmadığını, hakimiyyətin bu məsələdə qanunu, konstitusiyanı kobud surətdə pozduğunu çox aydın şəkildə ortaya qoydu. Burada kimin qalib gəlməsi barədə fikir mübadiləsi oldu sizinlə Babək bəy arasında. Bilirsiniz, məsələ burasındadır ki, aydın məsələdir ki, mənəvi qələbə müsavatçıların tərəfində oldu. Çünki Müsavat partiyası 2010 – cu ilin parlament seçkiləri ilində
kütləvi tədbirlərə start vermiş oldu. Proses başladı və davam edəcək. Burada da qeyd olundu ki, əvvəlki dövrlərə nisbətən daha israrlı, daha mütəşəkkil aksiya təşkil olundu. Polis nə etdi özü bilər, axı uduzan Azərbaycan dövlətidir. Azərbaycan hakimiyyəti özünü biabır edir. Özünü bütün dünyada və müşahidəçilərin gözü qarşısında bədnam edir. Burada qalib məğlub axtarmaq yox, məncə nəticə çıxarmağa ehtiyac var. Biz öz nəticəmizi çıxarmışıq. Biz Müsavat partiyası olaraq kütləvi tədbirlərə başlamaq haqqında qərarımızı icra etdik, davam etmək haqqında qərarı da icra edəcəyik. Tədbirlərimiz yürüşlər, mitinqlər formasında davam edəcək. O ki, qaldı say məsələsinə əgər bir jurnalist – Babək bəy, 30 – dan çox şəxsin tutulduğunu görübsə, o zaman aydın məsələdir ki, 47 rəqəmi həqiqətə uyğundur. Eyni zamanda biz hər zaman qanun çərçivəsində hərəkət etdiyimizi bildirmişik. Qanunda piketlərdə 50 nəfərin iştirak edə biləcəyi yazılıb. Biz də təxminən 50 nəfərin iştirak etdiyi piket keçirməyə cəhd göstərdik. Bizim piketçilərdən Arif Hacılı, Arzu Səmədbəyli, İkram İsrafil, Pənah Hüseyn həbs edilməyiblər, onların qarşısını Yaşar Əliyev və daha bir polis generalı kəsib, imkan verməyiblər piket məkanına yaxınlaşsınlar.
Azadlıq Radiosu:
- Bunu saxlanılma kimi dəyərləndirmək olar?
İsa Qəmbər:
- Bunu ləngidilmə kimi dəyərləndirək. Bizim deputat qrupuna daxil olan şəxslərin həbs edilmədiyini qeyd etsək, görünür biz qanuna tam əməl etmişik və 50 nəfərlik piket keçirmişik. Təbii ki, bu qanunun tələbinə görə belə olub. Hakimiyyət isə görünür Arif Hacılı və deputatlardan başqa hamını həbs edib.
Azadlıq Radiosu:
- Siz deyirsiniz ki, bu aksiyalar davam edəcək. Yəqin ki bu aksiyaların son məqsədi var. Nədir, hakimiyyəti razı salmaq ki, siz istədiyiniz vaxt aksiyaları keçirə bilərsiniz, yoxsa başqa bir məqsəd də var?
İsa Qəmbər:
- Biz konstitusiyaya tam əməl edirik. Konstitusiyada birmənalı şəkildə yazılıb ki, Azərbaycan vətəndaşlarının dinc, sərbəst şəkildə yığışma, toplaşma azadlığı var. Sərbəst toplaşma haqqında qanunda da bu hüquq kifayət qədər geniş şəkildə şərh olunub, biz bu qanundan və konstitusiya maddəsindən istifadə edib, kütləvi tədbirlər keçirmək fikrindəyik. Çünki biz bu seçki ilində mövqeyimizi xalqa, ictimaiyyətə geniş şəkildə çatdırmaq istəyirik. Bugünkü tədbir həmin silsilədən ilk addım idi. Aydın məsələdir ki, hakimiyyətin tərsliyi, israrçılığı, qanun pozuntusuna bu qədər yersiz aludəçiliyi əlavə suallar yaradır. Eyni zamanda hakimiyyətin konstitusiyanı pozmasının daha bir sübutu kimi də məsələnin ortaya çıxmasına rəvac verir. Təbii ki, bizim maraqlarımızdan biri cəmiyyətin fəallaşmasıdır. Bugünkü aksiyada ona da nail olunub. Müşahidəçilərin rəylərinə görə, piket iştirakçısı olmayan şəhər sakinləri hadisəni maraqla izləyiblər və bütün mənəvi dəstək piketçilərin, müsavatçıların yanında olub.
Azadlıq Radiosu:
- Mən bilmirəm rəsmilərin nə dərəcədə mənəvi dəstəyi qiymətləndirmək fikri var ya yox, amma adətən piketlərə icazə verilməyəndə, onun qarşısı alınanda, zorakılıqla dağıdılanda da istinad edirlər narahat edilən şəhər sakinlərinin iradəsinə. Siz kimsəni narahat etdiyinizi düşünmürsünüz ki?
İsa Qəmbər:
- Polis narahat edir. Özünüz düşünün, müqayisə edək, təsəvvür edək polis bizim tədbirin qarşısını almağa cəhd göstərmir. 50 nəfər Müsavatçı əllərində plakat gəlib icra hakimiyyətinin qarşısında dayanırlar və plakatlarını nümayiş etdirirlər, bir neçə dəqiqə şüarlar səsləndirirlər, daha sonra piketin iştirakçılarından bir neçəsi piketin qətnaməsini Bakı Şəhər İcra Hakimiyyətinə təqdim edir. 15 – 20 nəfər jurnalist də prosesi izləyir, şəkil çəkirlər, video çəkirlər, qeydlər götürürlər. Bu halda Bakı şəhər sakinlərinin rahatlığı, dincliyi pozulur, yoxsa bu gün baş verdiyi şəkildə ki, polis insanlara hücum edir, baxmır qocaya, qadına, uşağa bəzən bilavasitə piket iştirakçısı ilə yoldan keçən şəhər sakininə qarşı zorakılıq tətbiq edir. Hansı halda şəhər sakinlərinin rahatlığı pozulur, aydın məsələdir ki, hakimiyyət qanunsuz şəkildə kütləvi aksiyaların qarşısını almağa cəhd göstərir.
Azadlıq Radiosu:
- Siz o arqumentasiyanızın səmimiliyinə inanırsınızmı ki, polis istənilən hissə qapılaraq addımlar atar bunların qarşısını almaq üçün ümumiyyətlə aksiyaların qarşısını alırlar.
İsa Qəmbər:
- Sizin məntiqinizi başa düşmək çox çətindir. Bunu yəqin ki, Azərbaycan hakimiyyətinin nümayəndələri başa düşərlər. Bilirsiniz, əslinə qalsa siz bu sualı verdiniz mən də izah etməyə çalışdım. Mənə elə gəlir ki, ürəyinizin dərinliyində mənimlə razılaşırsınız ki, polis bu cür qeyri – qanuni hərəkətlər etməsə piket də, mitinq də daha sakit keçər. Və heç kimin də maraqlarına xələl gəlməz. Amma məsələnin başqa tərəfi var. Siz bilirsiniz ki, beynəlxalq konvensiyalara görə sərbəst toplaşma azadlığı fundametnal azadlıqlardan biridir. İstirahət hüququndan da, sakitlik məsələlərindən daha önəmli insan hüquqlarına daxil olan məsələdir. Ona görə də hakimiyyətin vaxtaşırı insanların sakitliyi, dincliyi mövzusunu belə qabartması nə məntiqə nə də ki, beynəlxalq qanunlara, normalara uyğun gəlmir.
Azadlıq Radiosu:
- Beynəlxalq konvensiyalardan əlavə, Azərbaycanın Avropa Şurasına daxil olanda götürdüyü öhdəliklərdən biridir. Avropa Şurası Parlament Assamleyasında da daim müzakirə olunan mövzulardan biridir. “Demokratik islahatlar partiyasının” sədri və millət vəkili Asim Mollazadə telefon xəttindədir. Siz necə düşünürsünüz, Asim müəllim, bu gün izlədinizmi xəbərlərdən Müsavat Partiyası piket keçirməyə cəhd göstərib, daha doğrusu, iddia edirlər piket baş tutub. Polis zorakılıqla dağıdıb piketə gələnləri. Necə düşünürsünüz, bu, Avropa Şurası qarşısında Azərbaycanın götürdüyü öhdəliklərlə nə dərəcədə uyğunluq təşkil edir?
Asim Mollazadə:
- Bu, Avropa Şurasına üzv olan bir çox ölkələrində olur. Mən sizə xatırlatmaq istəyirəm antiqlobalistlərin keçirdiyi kütləvi aksiyaları, Strazburqun özünün mərkəzində dəfələrlə icazə verilməyən nümayişlərlə bağlı polisin çox sərt reaksiyası olur. Sadəcə olaraq Azərbaycanda kütləvi aksiyaları keçirmək üçün müvafiq qanunvericilikdə və konstitusiyada olan hüquqları təmin etmək üçün müvafiq yerlər ayrılmalıdır. Avropanın demokratik ənənələrini, məsələn, Hayd Parkda artıq ənənəvi olaraq Londonun mərkəzində istənilən qüvvələr piket də keçirə bilər, daha böyük aksiyalar da keçirə bilər. Azərbaycanda da belə yerlərin müəyyənləşdirilməyi, müəyyən bir balansın tapılmağı, siyasi qüvvələrin, ictimaiyyətin öz toplaşmaq istəklərini və hüquqlarını həyata keçirmək üçün şərait yaradılmalıdır. Eyni zamanda da şəhərin normal həyatını, trafikin işinin pozulmaması üçün müəyyən balans saxlamalıdır. Bunu mütləq etmək lazımdır. Çox istərdim ki, Bakı Şəhər İcra Hakimiyyəti müvafiq yerləri ayırsın, bu yerlər ənənəvi kütləvi toplaşmaq yerləri ola bilər, orada həm siyasi partiyalar həm müvafiq ictimai təşkilatlar toplaşmaq hüquqlarının təminatını ala bilərlər.
Azadlıq Radiosu:
- Digər tərəfdən belə bir sual da verilə bilər ki, əgər hökumət idarələri şəhərin mərkəzinə yerləşməsəydi, trafik qat – qat aşağı olardı. Bəlkə, elə parlamentin özünü də, hökumət idarələrini də köçürək harasa Biləcəriyə və onda adamlar daha rahat olsunlar.
Asim Mollazadə:
- Mənə elə gəlir ki, bu məsələlər cəmiyyətdə müzakirə etmək üçün mövzulardır. Biz bugünkü reallıqlardan irəli gələrək Azərbaycan paytaxtının rəhbərliyi mütləq, ələlxüs bu illə bağlı olaraq, bu seçki ilidir, bir sıra siyasi təşkilatların aksiya keçirmə istəkləri və onların bunun üçün hüquqları var. Müəyyən yerlərin ayrılması zərurətdir. Bu qanunvericilikdə də öz əksini tapıb. Belə yerlər ayrılmalıdır və siyasi partiyaların və ictimai təşkilatların ənənəvi olaraq bu yerlərdə müvafiq aksiyalar keçirmək üçün şərait olmalıdır. Bizim mövqeyimiz bunda birmənalıdır. Bu cür yerlər ayrılarsa bu dünyanın demokratik təcrübəsinə istinadən ölkələrdə demokratik ölkələrdə olan ənənələrə uyğun olmalıdır.
Azadlıq Radiosu:
- Siz necə razılaşırsınızmı ki, müəyyən yerlər olmalıdır və məhz həmin yerlərdə keçirilməlidir bu mitinqlər?
İsa Qəmbər:
- Bu məsələ hakimiyyətlə demokratik qüvvələr arasında, vətəndaş cəmiyyəti arasında qarşılıqlı məsləhətləşmələr nəticəsində müəyyənləşdirilə bilər. Biz heç bir mərhələdə belə bir ultimatumla çıxış etməmişik ki, yalnız şəhərin filan meydanında, filan küşəsində tədbir keçirəcəyik. Təbii ki, hakimiyyət normal yerlər ayırsa bunu qiymətləndirmək olar. Bizim Bakı Şəhər İcra Hakimiyyətinə müraciətimizdə bu məsələ qeyd olunmuşdu. Hakimiyyətə əlavə bəhanə verməmək üçün əvvəlki illərdə hakimiyyətin mitinq, yürüş keçirilməsinə razılıq verdiyi məkanları göstərib orada mitinq keçirmək üçün şərait yaradılmasını xahiş etdik, bu təklifə birmənalı şəkildə mənfi cavab verdilər. Parlament seçkilərinə işarə etdilər ki, o dövrdə mitinq keçirmək üçün yerlər müəyyənləşdirilib, orada keçirə bilərsiniz. Ondan başqa biz qeyd etdik ki, sərbəst toplaşma azadlığı haqqında qanunda yazılmışdı ki, dövlər idarələrindən 300 m məsafədə mitinq keçirilə bilər. Bu qanuna düzəlişlər ediləndən sonra 300 m məsafəni 200 m məsafə ilə əvəz etdilər. Avropa Şurası da dedi ki, irəliyə doğru addım atılıb, 300 m – i 200 m - ə salıblar. Biz növbəti dəfə Bakı şəhər icra hakimiyyətinə müraciət edib yazdıq ki, bizim konkret dövlət idarələrinə etiraz etmək, onlara mövqe nümayiş etdirməklə bağlı yer istəyirik. Həmin dövlət idarələrinin 200 m – lik radiusunda bizə yer göstərin. Prezident aparatının, Nazirlər Kabinetinin, Parlamentin və digər dövlət idarələrinin, o məsələyə şəhər rəhbərliyi ümumiyyətlə cavab vermədi. Çünki o qədər məntiqsiz davranırlar ki, orada bizə cavab veriləsi bir şey yoxdur. Asim Mollazadə də kifayət qədər görmüş-götürmüş adamdır. Londonda da olub, özü də qeyd etdi ki, Hayd Park ayrılıb. Hayd Park hamıya bəllidir ki, Londonun ən gözəl parklarından biridir, özü də şəhərin mərkəzindədir. Orada şərait yaradılıb. Təbii ki, Azərbaycanda Hayd Park kimi gözəl yer, şəhərin mərkəzində sakit bir yer piketlər üçün ayrılsa, bunu yüksək qiymətləndirərik. Və ayrılmış yerin imkanlarına uyğun sayda insanlarla tədbirlər keçirmək olar. Hər bir tədbirin öz janrı var. Piketin öz janrı var, mitinq, yürüyüş başqa – başqa janrlardır.
Azadlıq Radiosu:
- Biz dəfələrlə xəbərlərdən bilirik ki, Londonda Azərbaycan səfirliyinin də qarşısında piketlər olub, bunun qarşısı alınmayıb.
İsa Qəmbər:
- Aydın məsələdir. Bu hakimiyyət tez – tez deməyi xoşlayır ki, demokratiya bir gündə yarana bilməz. Bu, uzun gediləsi yoldur və s. Biz demirik ki, Azərbaycan bu gün İngiltərə, Amerika səviyyəsində demokratiya nümayiş etdirsin. Amma xoşgörü, xoşməram nümayiş etdirilməlidir. Konstitusiya və qanunlara əməl edilməsi göstərilməlidir. Bu ortaya qoyulmalıdır, biz bunu tələb edirik və israr etməkdə də davam edəcəyik.
Azadlıq Radiosu:
- Asim bəy, necə düşünürsünüz, bu gün müxbirlərimiz də şahidi olublar ki, polis aşırı zorakılıq nümayiş etdirir, şəhər icra hakimiyyətinin piket keçirməklə bağlı sorğulara verdiyi cavablarda arxasındakı məntiq anlaşılmır, qanunla izah edilmir bu xahişlərə inkar cavabı verilməsi. Bir halda ki, praktikada bu sistem özünü doğrultmur, bəlkə bunu dəyişmək lazımdır, qanunda bunu məhdudiyyət qoyulmadan təsbit etsəniz bu daha yaxşı göstərər özünü praktikada?
Asim Mollazadə:
- Zənnimdə bu məsələ ciddi müzakirə olunmalıdır. Bu gün AŞPA sədri ilə, hörmətli Mövlud Çavuşoğlu ilə görüşdə bu məsələ ilə bağlı müzakirə olmuşdu. Belə fikirlər ifadə olunmuşdu ki, mütləq bu istiqamətdə müzakirələrin nəticəsində müvafiq yerlərin ayırılması, zəriridirsə qanunvericilkdə dəyişikliklər etmək bunu da etmək olar, belə yerlər ayrılmalıdır. Ələlxüs bu il üçün önəmlidir, seçki ilidir. Bir sıra siyasi təşkilatların toplaşmaq hüquqları, kütləvi aksiyalar keçirərək öz fikirlərini ifadə imkanları olmalıdır. Yenə də təkrar edirəm ki, bu istiqamətdə müvafiq addımlar atılmalıdır. Şəhər rəhbərliyi müvafiq yerlər ayırmalıdır ki, öz sosial bazasına uyğun yerdə, şəhərin həyatına maneçilik yaratmadan yer ayırsınlar. Mən çox təəccüblənirəm ki, Bakı şəhər rəhbərliyi bu zəruri addımları atmır. Mənə elə gəlir bu addımlar atılmalıdır. Müvafiq qərarlar qəbul edilməlidir. Parlament seçkiləri ilində vətəndaşların kütləvi toplaşması üçün yer ayırılmalıdır. Bununla yanaşı belə qərarlar olarsa beynəlxalq təcrübə də burada istinad edilməlidir. Mənim ən çox istinad etdiyim təcrübə Avropa təcrübəsi, Avropa qanunvericiliyidir. Haı – hazırda rəsmən Azərbaycanda bilirsiniz ki, Avropa qanunvericilik sistemi ilə Azərbaycan qanunvericilik sistemi arasında müvafiq hormonizasiya prosesi gedir, uyğunlaşma prosesi gedir. Bu sahədə olan qanunvericiliyin də Avropa təcrübəsindən bəhrələnərək, Avropa birliyi ölkələrinin qanunvericiliyi ilə Azərbaycan qanunvericiliyi uyğunlaşmalıdır.
Azadlıq Radiosu:
- Bayaq İsa bəy də qeyd etdi ki, müəyyən qanunlar var ki, onların çərçivəsində istəyirlər azad toplaşmaq hüququndan istifadə etsinlər. Amma bu arzuları da gerçəkləşmir. Hökumət icazə vermir. Belə olanda halda siz də dediniz ki, sizi təəccübləndirir İcra hakimiyyətinin bu qərarı. Səbəbi nədir, bu qərar Bakı merinin qərarıdır yoxsa daha yuxarı?
Asim Mollazadə:
- Mən bilmirəm kimin qərarıdır. Sadəcə olaraq bizim sovet ənənələri sovet təcrübəsində ilk növbədə məhz yox sözünü böyük həvəslə istifadə edirlər. Çox istərdim ki, Azərbaycan bununla yanaşı düşünürəm ki, ölkədə fəaliyyət göstərən siyasi təşkilatlar və hakimiyyət arasında müvafiq müzakirə imkanları da cəmiyyət üçün önəmli məsələdir. Bu cür məsələlər ciddi müzakirə olunmalıdır. Müvafiq qərarlar məhz konsensus şəklində qəbul edilməlidir. Avropa təcrübəsini Azərbaycanda bərqərar etmək istəyiriksə siyasi mədəniyyətin bütün formaları və bütün texnologiyaları istifadə olunmalıdır. İnanıram ki, Azərbaycan bu istiqamətdə addımları atmaqda müvafiq potensiala malik xalqıq. Çox istərdim ki, bu formatda da müzakirələr keçirilsin, müzakirələrin müsbət nəticələri olsun irəli atılan addımları biz görək.
Azadlıq Radiosu:
- Qısaca bunu da soruşum Asim bəy. Siz dediniz bilmirsiniz səbəbi nədir, soruşmusunuzmu səbəbini? Sizin ünsiyyətiniz daha çoxdur.
Asim Mollazadə:
- Bu məsələ çox qaldırılıb amma çox təəssüf ki, hansısa birmənalı, hamını qane edən cavablar alınmayıb.
Azadlıq Radiosu:
- Sizin prezidentlə ünsiyyətiniz İsa Bəyin ünsiyyət imkanından daha çoxdur.
Asim Mollazadə:
- Xeyr elə deyil.
Azadlıq Radiosu:
- Çünki siz əvvəl Parlament assambleyasında birlikdə idiniz.
Asim Mollazadə:
- O vaxtlar olmuşdu.
Azadlıq Radiosu:
- O vaxtlar soruşurdunuzmu?
Asim Mollazadə:
- O vaxtlar bu məsələ qaldırılırdı. Mən bir şeyi xatırlatmaq istəyirdim ki, 2005 –ci ildə də seçki ərəfəsində kütləvi aksiyalar keçirilməsi üçün şərait yaradılmışdı və müvafiq aksiyalar keçirilmişdi. Çox istəyirəm ki, bu il də parlament seçkiləri ərəfəsində müvafiq, zəruri qərarlar verilsin yerlər ayrılsın, siyasətçilərin eyni zamanda vətəndaşların bu hüquqları təmin edilsin.
Azadlıq Radiosu:
- Lütfən xəttə qalın, Asim bəy, söhbətimiz davam edir.
Asim Mollazadə:
- Sizin yanlış fikriniz ki İsa bəyin imkanları azdır yaxud mənim imkanlarım ondan çoxdur. Deputat mandatı ilk növbədə qanunvericilik orqanında imkan yaradır. İsa bəyin bu gün sədr olduğu partiyanın üzvlərinin bir çoxunun bu cür mandatı var. Mən birinci dəfə deyil sizin belə atmacalarınızla qarşılaşıram, təəssüf olsun. Eyni zamanda bu sizin müstəqil deyil, müvafiq şərtli jurnaslistliyinizlə bağlıdır. Biz hər zaman müstəqil medianı dəstəkləyirik. Onun üçün də bir daha diqqətinizə çatdırım ki, sizin sualınızda olan istehza bir növ sizin siyasi bağımlılığınızın təzahürüdür.
Azadlıq Radiosu:
- Əmin edirəm ki, heç bir istehza yox idi, siz onu niyə eşitdiniz, mənim üçün qaranlıqdır. İsa bəy sizin də fikrinizi söyləmək imkanınız var, Asim bəy belə hesab edir ki, parlamentdəki deputatlar vasitəsilə sizin də o sualları verib, cavabları almaq imkanınız var. Ala bilirsinizmi cavabları?
İsa Qəmbər:
- İlham Əliyevlə mənim görüşmək imkanım ilə Asim Mollazadənin görüşmək imkanının müqayisə edilməsi nə dərəcədə mümkündür bu mənə aydın deyil. Mənim İlham Əliyevlə heç bir tanışlığım yoxdur, heç zaman görüşməmişəm, heç bir kontaktım, təmasım heç vaxt olmayıb. O ki, qaldı bizi təmsil edən millət vəkillərinə, bizi təmsil edən millət vəkilləri parlamentdən bir neçə dəfə İlham Əliyevə suallar ünvanlayıblar və bu sualların heç birinə faktiki olaraq cavab verilməyib. Sonuncu dəfə Müsavatı təmsil edən millət vəkilləri parlamentdən İlham Əliyevin istefasını tələb ediblər. Hələ ki bu istefa tələbinə də İlham Əliyevdən bu istefa tələbinə də heç bir reaksiya yoxdur.
Azadlıq Radiosu:
- Nə isə. Belə görünür ki, Asim bəyin də dediyi kimi, ölkədə siyasi partiyaların hətta parlamentdə təmsil olunan siyasi partiyaların prezidentlə ünsiyyət problemi var. O dialoq ki, Asim bəy bayaq danışırdı o dialoqun gerçəkləşməsi üçün görünür ciddi problemlər var. Dinləyicilərdən gələn mesajları oxuyaq.
Murad yazır, “ Hakimiyyət görünür istəmir müxalifət şəhərin meydanlarında mitinq keçirsin. Onlar qorxur ki, müxalifət özünə daha çox adamın diqqətini cəlb edər. Gələcəkdə etiraz edənlərin sayı çoxalar. Bəri başdan bunun qarşısını alırlar. Sonra da deyirlər ki, müxalifət zəifdir. Müxalifəti qeyri qanuni vəziyyətə salan elə hakimiyyətin özüdür.
Bu fikirlə razılaşırsınız İsa bəy?
İsa Qəmbər:
- İnsan həqiqəti deyir.
Azadlıq Radiosu:
- Asim bəy, bu fikirlə razılaşırsınızmı?
Asim Mollazadə:
- Mənə elə gəlir ki, hətta müxalifətin hətta iki nəfəri üç nəfəri aksiya keçirmək istəyirsə onların hüquqları olmalıdır bu aksiyanı keçirməyə. Nə qədər adam iştirak edir bu artıq hər bir siyasi partiyanın öz maraqlarına uyğundur. Aksiyaların nə qədər kütləvi olması zənnimcə hansısa bir meyar olmamalıdır.
Azadlıq Radiosu:
- Belə bir fikir də var və bir neçə ismarıc da var.
Asim Mollazadə:
- Bir məsələni də demək istərdim. Biz azadlığın hər zaman məsuliyyətlə yanaşı olmasını istərdik. İstənilən kütləvi aksiyada hansısa xoşagəlməz halların yaranması məsuliyyəti də aksiya keçirən qüvvələrin üzərinə daha çox düşür nəinki sabitliyi təmin edən qüvvələrin. Bu istiqamətdə istənilən kütləvi aksiyanın heç bir zorakılıq göstərməməsi də şərtlərdən biridir.
Azadlıq Radiosu:
- Yeri gəlmişkən bir neçə dinləyici eyni üsulda mesaj göndərir amma onların ismarıcları daha kəskin olduğu üçün mən onları oxuya bilməyəcəm, təqribən belədir ki, müxalifətin sivil aksiyalarına icazə verməməklə iqtidar onları daha radikal addımlaramı sövq edir. Bir az daha kəskin ifadələr işlənir. Bu fikirlə necə razısınızmı Asim bəy?
Asim Mollazadə:
- Mən düşünmürəm ki, hansısa qadağalar siyasi təşkilatları qeyri sivil addımlar atmağa vadar etməlidir. Siyasi partiyanın mədəniyyəti və müvafiq, çox geniş spektr siyasi texnologiyalara malik olmaq imkanı ilə bağlı olmalıdır. Mən düşünmürəm ki, siyasi partiyaların işi ancaq kütləvi aksiyalarla bağlı olsun və onlar qadağan olunandan sonra siyasi partiya radikallaşmalıdır və hansısa digər xoşagəlməz üsullara keçməlidir. Media ilə iş məsələsi var, seçicilərlə görüşlər, qapıdan qapıya tədqiqat imkanları var, arsenalda bir sıra digər üsullar olduğuna görə mən düşünmürəm ki, kütləvi aksiyaların məhdudlaşdırılması siyasi partiyaları zora meylləndirməlidir.
İsa Qəmbər:
- Uzun müddət kütləvi tədbirlərə yasaq qoyulanda, siyasi partiyalara öz mövqeyini cəmiyyətə çatdırmağa imkan verməyəndə həmin partiyanın üzvləri arasında radikallaşma meylləri olur. Bu qaçılmaz bir şeydir. Onu da açıq demək lazımdır ki, bu cür qadağaların nəticəsində öz fəaliyyətini daha da radikallaşdırmayan, hakimiyyət razılıq verməyəndə kütləvi tədbirlər keçirməyən partiyalar, siyasi qüvvələr tədricən ictimai marağı itirirlər. Çünki ictimaiyyət dəyişikliklər istəyirsə və görürsə ki, hakimiyyət imkan vermir və hakimiyyətin imkan verməməsi müəyyən siyasi qüvvələri passivliyə gətirib çıxarır o zaman təbii olaraq cəmiyyət həmin siyasi qüvvələrə marağı itirməyə başlayır. Həmin şəraitdə də yeni daha radikal qüvvələrin meydana çıxması ehtimalı az qala elmi həqiqətdir. Biz bunun Qırğızıstanda şahidi olduq. Faktiki olaraq oxşar proseslər orada da gedirdi. Daha kəskin şəkildə gedirdi və daha kəskin şəkildə də cavab alındı. Biz təbii ki, istəyirik Azərbaycanda qansız, qadasız, demokratik məcrada proseslər getsin. Amma bunu təkcə Müsavatın, digər demokratik qüvvələrin istəməsi yetərli deyil. Hakimiyyət də bunu dərk etməlidir, məsuliyyəti başa düşməlidir. Hadisələrin daha da məcradan çıxmasına, radikallaşmasına imkan verməməlidir. Edəcəksə nə zamansa bu olacaq, hətta Müsavat partiyası kimi hakimiyyətin yalnız demokratik mübarizə formalarını, konstitusiya çərçivəsində mübarizə formalarını qəbul edən partiyalar belə xalqın rəyini, xalqın iradəsini nəzərə almalı olacaq və xalqın istədiyi şəkildə mübarizə aparmağa məcbur olacaq.
Azadlıq Radiosu:
- Bu arada sizə konkret sual var. Rövşən Nəsirli sual verir, İsa bəy siz piketdə iştirak etmirdiniz, bəs sizin oğlunuz niyə piketdə iştirak etmirdi?
İsa Qəmbər:
- Hərə özünə cavabdehdir, hesab edirəm bu sualı verən şəxs öz davranışı haqqında düşünsə yaxşı olar.
Azadlıq Radiosu:
- Xəttə dinləyici var, xəttəki dinləyicini də söhbətə qatmaq istəyirəm.
Dinləyici Qurban:
- Salam. Qurban bəydir danışan. İsa bəyə sualım var. On illərdir ki, ali icra hakimiyyəti piketlərə, mitinqlərə icazə vermir. Nə üçün onlar məhkəmə vasitəsilə bu məsələni Avropa Şurasına çıxarmırlar. Hüquqşunasları yoxdur, savadları yoxdur ya qorxub çəkinirlər. Niyə belədir. Axı bir dəfə, iki dəfə olar. İcra hakimiyyəti icazə vermirsə bunu Avropa məhkəməsinə çıxarmaq olar.
İsa Qəmbər:
- Son illər, yəni 2001 – ci ildən sonra Azərbaycan Avropa Şurasının üzvü olub, daha bir müddət keçəndən sonra Azərbaycan müvafiq konvensiyalara imza atdıqdan sonra Azərbaycan vətəndaşlarının Avropa məhkəməsinə müraciət etmək hüququ yaranıb. O dövrdən də digər hallarda insan haqları pozulanda, hüquqlarımız pozulanda Avropa insan haqları məhkəməsinə müraciət etdiyimiz kimi piketlər və mitinqlərlə də bağlı müraciət etmişik. Amma təəssüf ki, Avropa insan haqları məhkəməsinin iş imkanları çox məhduddur. Məsələn bizim 2003 – cü il prezident seçkilərindən sonra müraciətlərimiz olub, hələ yeni cavablar gəlir. Parlament seçkilərindən sonra bizim müraciətlərimiz olub, yalnız bir müraciət bu yaxınlarda həllini tapdı. Biz mitinqlərə, yürüyüşlərə, piketlərə imkan yaradılmaması ilə bağlı Avropa məhkəməsinə müraciət etmişik. Burada nə qorxusan söhbət gedə bilməz nə hüquqşunasların yoxluğundan söhbət gedə bilməz. Söhbət Avropa məhkəməsinin iş imkanlarından gedir. Biz Avropanın müvafiq strukturlarının nümayəndələri ilə görüşdə bu məsələdən də danışmışıq ki, müraciətlərə sürətli baxılmasının yolu tapılmalıdır. Ya hakimlərin sayının artırılması üsulu ilə, ya demokratiya ilə bağlı ciddi problemlər yaşayan ölkələrdən, Azərbaycan kimi, postsovet ölkələri kimi ölkələrdən olan vətəndaşların müraciətlərinə prioritet verilməsi kimi hansısa bir şəkildə bu müraciətlərin baxılma prosesi sürətləndirilməlidir.
Dinləyici Qurban:
- Mən çox istərdim ki baxılsın.
İsa Qəmbər:
- O arzunuzu mən çox xahiş edərdim ki, Avropa şurasının müvafiq strukturlarına yazasınız, qeyd edəsiniz.
Azadlıq Radiosu:
- Başqa bir dinləyici Xəbərsiz imzası qoyub yazır ki, Asim bəyin dedikləri gülməlidir, fundamental azadlıqlar yalnız seçki ərəfəsindəmi verilməlidir?
Asim Mollazadə:
- Fundamental azadlıqlar tədricən inkişaf olunur. Əslində mən sizə deyim ki, azadlıqlar verilmir onlar qazanılır. Cəmiyyətin mübarizəsi nəticəsində. Cəmiyyətin iradəsinin nəticəsində. Seçkini xüsusi vurğulamam onunla bağlıdır ki, seçki ərəfəsində belə bir aksiyaların, mitinqlərin keçirilməsinə daha çx ehtiyac olur. Ona görə bu ərəfədə bu məsələlər daha qabarıqdır.
Azadlıq Radiosu:
- Xanoğlan Şəmkirdən yazır, İsa bəy, bəzi ölkələrdə çevrilişlər regionlardan başlayır. Nə düşünürsünüz?
İsa Qəmbər:
- Azərbaycanda bunun hər iki nümunəsi olub. Bir çox hallarda Bakıda ciddi ictimai siyasi proseslər gedib. Xalq ayağa qalxıb, xalqın təzyiqi nəticəsində siyasi dəyişikliklər olub. Bəzi hallarda isə Azərbaycanın müxtəlif bölgələrindəki fəallıq Bakıya təsir edib. Bunun da nümunələrini görmüşük. Mənə elə gəlir ki, burada Bakı ilə regionlarımız bir biriniz gözləmək yox birinə nümunə göstərməkdən istifadə etsə daha yaxşı olardı.
Azadlıq Radiosu:
- Səyyaf yazır ki, Azərbaycanda Qırğızıstan variantı qaçılmazdır. Zorakılığa qarşı zor göstərməmək olmur.
İsa Qəmbər:
- Həyat göstərər. Bizim istəyimiz var, bir də reallıqlar var. Bizim istəyimiz odur ki, Azərbaycanda köklü demokratik dəyişikliklər baş versin. Çünki köklü demokratik dəyişikliklər baş vermədən, Azərbaycanda hakimiyyəti xalq müəyyənləşdirmədən Azərbaycanımızın heç bir problemi həll edilməyəcək. Biz də bu dəyişikliklərin dinc yolla baş verməsini istəyirik. Amma hər şey bizim istəyimizlə bağlı deyil, hər şey bizim istədiyimiz kimi olsaydı dünya cənnət olmuşdu. Bizdən asılı olmayan proseslər var. Bizdən asılı olmayan proseslər təbii ki, konstitusiyanı pozan, haqqı, ədaləti pozan, insanların siyasi hüquqlarını pozan, mülkiyyət hüquqlarını pozan, biznesmenlərə imkan verməyən, insanların ləyaqətini, heysiyyətini tapdayan Əliyev rejimi günahkardır, hadisələr məcradan çıxacaqsa onun məsuliyyəti Əliyev rejiminin konkret olaraq İlham Əliyevin üzərinə düşəcək.
Azadlıq Radiosu:
- Asim bəy, sizin fikrinizi eşitmək maraqlı olardı.
Asim Mollazadə:
- Biz hansısa zorlu inqilablar deyil, təkamül inkişafının tərəfdarıyıq. Söhbət demokratik cəmiyyətdən gedirsə, demokratik cəmiyyət ilk növbədə demokratik fikirlər yaradılması, ictimai şüurda bu fikirlərin kütlələr tərəfindən qəbul edilməyindən, yeni nəslin açıq təfəkkürə yiyələnməsindən gedir. Ona görə Qırğızıstan hadisələrinin Azərbaycanda baş verməsinə heç bir zəmin görmürük. Belə inqilabların nəticələri onu göstərir ki, ilk növbədə zora əsaslanan dərbələrin axırı dövlət ənənələrinin olmamasını nümayiş etdirir, dövlətləri və xalqları zəiflədir və istənilən inkişafın qarşısını alır. Biz inkişafı təkamüldə görürk. Biz inkişafı demokratik islahatlarda və demokratik şüurun formalaşmasında görürük.
Azadlıq Radiosu:
- Amma digər tərəfdən daha passiv və etiraz etməyə meylli olmayan mərkəzi Asiya xalqlarından birinin son illərdə bu qədər fəallaşması, belə bir fikir var ki, bu fəallaşma Azərbaycanda hansısa passionarlığı artırır. Bu fikirlə razısınızmı? Yəni məqsədlərindən asılı olmayaraq.
Asim Mollazadə:
- Mən bu fikirlə razı deyiləm. mən o zaman birinci Gürcüstan hadisələrinin də demokratik dəyərləndirilməsinin tərəfdarı deyiləm. Müvafiq tayfaların, klanların hətta hansısa proseslər görürsünüz ki, dükanlar, sahibkarlar bu prosesdə qurban oldu. Kriminal ünsürlər də bu prosesə qoşuldu, bir sıra məlumatlar xaricdən təkan verilməsini də nümayiş etdirir. Məhz müvəqqəti Qırğızıstan hakimiyyətinin bəyanatları da göstərir ki, şimaldan əsən rüzgarlar bu proseslərə təsir etmişdi. Bu xoşagəlməz ənənələrin və şimali rüzgarların Azərbaycan üzərində əsməsinin əleyhinəyəm.
Azadlıq Radiosu:
- İsa bəy sizə sual var. Müxalifət nə vaxtsa müxalifət radiosu aça bilərmi? Və “ Müsavat partiyası piketdə tutulan vətəndaşların hüquqlarını necə müdafiə edir. Vəkillər var yoxsa partiya üzvləri özləri müdafiə edirlər. Qubadan N yazır.
İsa Qəmbər:
- Bu gün piketdə silahdaşlarımız həbs edildikdən sonra biz onların azad edilməsi ilə bağlı addımlar atmağa başladıq. Partiya rəhbərliyinə daxil olan şəxslər, millət vəkillərimiz, insan haqları strukturlarının nümayəndələri bu prosesə qatıldılar. Saat 5 -ə qədər həbs olunanların hamısının azad olunmasına nail olduq. Hər zaman tutulan dostlarımızın, silahdaşlarımızın hüquqlarını müdafiə etmişik, hər zaman da edəcəyik. Fədakar vəkillərimiz var. Təbii ki, daha çox olmasına sevinərik. O ki qaldı, Asim Mollazadənin dediklərinə, razılaşdığım və razılaşmadığım məqamlar var. Mən hesab edirəm ki, təkamül yaxşı şeydi ancaq olsun, amma təkamül olmayanda evolusiya sözünü sevən adamlar var o hadisə baş verməyəndə evolusiya revolusiya olur, hadisələr inqilab yoluna keçir. Mən də istərdim ki, Azərbaycanda irəliləyiş olsun. Necə ki, Gürcüstan bütün çətinliklərə baxmayaraq islahatları davam edirdi. Necə ki, bir sıra başqa dövlətlər bunu etməyə çalışırlar. Azərbaycan da bu yolu getməlidir. Və mən xalqımızın iradəsinə, əzminə inanıram.