-
Topumuzu götürmək istəyirik
Avropada çıxan, Asiya ədəbiyyatına həsr olunmuş jurnalları vərəqləyirəm kitabxanada. Bu jurnallarda zorlanan qızlara, başı kəsilən kişilərə şeir həsr edən nə qədər şərqli şair var. Adam bu şeirləri oxuyanda birtəhər olur.
Hindistan, Bütan, Banqladeş, Əfqanıstan, Nepal, Çin... - onlarca şair bu şeirlərdə şikayət edir, konkret lövhələr cızmaqla.
Məsələn, Shanta Acharya adlı gənc xanım “Nirvaya” adlı bir şeir göndərib jurnala. Şeir Dehlidə 2012-ci ildə avtobusda bir dəstə tərəfindən zorlanandan sonra xəstəxanda ölmüş Jyoti Pandey-in xatirəsinə həsr olunub. Uzun şeirdən əsas misraları kağıza köçürüb, qalanlarını jurnalın içində saxlayıram:
“Torpağında azad
Qorxusuz
gəzə biləcəyim bir ölkə arzulamağa cəsarət edirəm,
ancaq bilməzdim ki, bu mənə baha başa gələr...
Həyat hədiyyədir, bilməzdim ucuzdur...
Dərdimi heç bir dağ, heç bir okean daşıya bilməz,
Göz yaşlarımı heç bir külək qurutmaz..
Ürəyim açılmış nar kimi yerə səpələnir
Döyülmüşəm, sındırılmışam,
Düzələcəyinə ümid yox,
Kədərim milyon səslə danışır,
Kökü kəsilməyincə zorlamanın, zorakılığın
Kədərim susmaz
Biz nə qədər əzab çəkək
Nə qədər yanaq, ətirli şamlar kimi yanaq...
Dəyişmək arzusu?
Bütün kainatı yenidən qurmalıyq
Yüzillərdir arzulamışıq bunu
Amma indi ayılmışıq, canlanmışıq...
Ümidlərim simürq quşu kimi səmaya qalxacaq
Dünyaya sübut edəcəm ki, mənim arzularım olmadan o, mövcud deyil!"
Çinli Queenie Linin şeirlərindən Çinin dərdlərini aydın şəkildə anlamaq olar:
‘Polisin ailəsi var, yemək aparmalıdır” – mənə dedilər,
‘Onları qınamaq olmaz”
Restoranda nahar edirdik
Səsim qalxdı, iştaham küsdü.
Sakitləşərdim
əgər polisin istifadə etdiyi vasitələrə haqq qazandıra bilsəydilər
Əvəzində onlar mənə dedilər
Polisin ailəsi var yedizdirilməli
Elə bil mən tək yaşayıram bu dünyada
Elə bil mən çöldə qalıram
Başa düşmürəm ailə nə olan şeydir
‘Bu onların işidir” –
əcəb maarifləndim
Suallarım cavabsız
Yeməyim dadını itirdi...”
Bu şeir çox uzundur, davamında polisin konkret elədiyi əməllərdən, atdığı 87 gözyaşardıcı qaz balonundan söz açılır.
Tammy Ho isə ingilisdillilərin Asiyada özlərini necə yuxarıdan aparmasına işarə edərək deyir:
“South China Morning Post” – ingilis qəzeti gəlir
Qapımıza hər səhər
Biz onu uzun müddət götürmürük
Qoy qonşular bilsin bizim dil qabiliyyətlərimizi”
Chagming Yuan qadınların menstruasiyasının necə bir tabu olmasına etiraz edir:
"Bambuk ağacından asılan balaca ağız maskaları kimi parçaları görəndə düşünürdüm
O nədir, nə gülməlidir
Hər evin qabağında onlardan olur
‘Amma oğlanlar, siz narahat olmayın”
Xalam məni çimdirəndə dedi bir dəfə
Dedi onların nə olduğunu
(qadın qanı yasaqdır)...”
Başa düşürəm, pis tərcümə etmişəm, məqsədim yalnız dərdlilərin dərdini dərdlilərə çatdırmaqdır.
Reza Mohammad adlı şair Əfqanıstandan görün nə deyir başqa bir qalın dərgidə:
"Siyasət kəndləri bölən çaydır
Əsgərlər, silahlarınızı qoyun, radiolarınızın səsini salın
əlimizə dəmir taxmağa
Xəbərdarlığa ehtiyac yoxdur
Biz sizlərdən deyilik
Biz onlardan deyilik
Biz sadəcə keçib
o tərəfə düşmüş topumuzu götürmək istəyirik..."
Oxu zalı
