Macarıstan Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsindən (BCM) geri çəkildiyini elan edib.
Bu barədə MTI dövlət xəbər agentliyi hökumət sözçüsü Qerqey Qulyaşa istinadən məlumat yayıb.
"Macarıstan Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsindən çıxacaq. Hökumət konstitusiyaya və beynəlxalq hüquqi çərçivəyə uyğun olaraq (aprelin 3-də) geri çəkilmə proseduruna başlayacaq", - MTI hökumət sözçüsündən sitatı dərc edib.
BCM-in haqqında həbs orderi verdiyi İsrail baş naziri Benyamin Netanyahu Budapeştdə səfərdədir.
"İsrail baş naziri Netanyahu Budapeştdə, Avropanın ən təhlükəsiz yerindədir. Macarıstana xoş gəlmişsiniz, Baş nazir!", - Macarıstanın baş naziri Viktor Orban X platformasındakı paylaşımında bildirib.
O, israilli həmkarı ilə birgə mətbuat konfransında BCM-i "siyasi alət" adlandırıb: "Biz ötən illər ərzində əmin olduq ki, bu, qanunun aliliyi ilə bağlı məhkəmə deyil, BCM siyasi alətdir. Bu onun İsraillə bağlı qərarında da özünü göstərib".
2 aprel
Həbsinə order verilən Netanyahu Macarıstana gedir
Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsinin (BCM) həbs orderinə baxmayaraq, İsrailin baş naziri Benyamin Netanyahu Macarıstana səfər edərkən onun saxlanılmayacağı, demək olar ki, dəqiqdir. BCM İsrail baş nazirinin həbsi barədə orderi Qəzzada iddia olunan müharibə cinayətlərinə görə verib.
Haaqa Məhkəməsinə imza atan ölkə kimi Macarıstanın onu həbs etmək öhdəliyi var, lakin ölkənin daxili hüquqi sistemi mürəkkəbdir və hökumətə müvafiq orderin icrasından yayınmaq üçün yetərincə manevr imkanları verir.
BCM order verdikdən qısa müddət sonra Macarıstanın baş naziri Viktor Orban ötən ilin noyabrında Netanyahuya dəvət göndərib. İsrail hökumət başçısı bu gün - aprelin 2-də Macarıstana dörd günlük səfərə gəlir.
"Mən ona zəmanət verəcəyəm ki, əgər o gəlsə, BCM-nin qərarı Macarıstanda heç bir təsirə malik olmayacaq", - baş nazir Orban deyib.
Macarıstan daxilindəki diplomatik mənbələr AzadlıqRadiosuna bildirib ki, ölkə BCM-dən çıxmaq qərarına gəlib, lakin bunu rəsmi olaraq dərhal təsdiqləmək mümkün olmayıb.
Siyasi səbəblər hansılardır?
Bütün bunların siyasi tərəfi aydındır. Orban baş nazir Netanyahu və BCM-nin həbs orderini tənqid edən ABŞ prezidenti Donald Tramp ilə sıx əlaqələr qurub.
Tramp keçən ay BCM-ə qarşı sanksiyalar tətbiq edərək məhkəmənin Netanyahu və İsrailin keçmiş müdafiə naziri Yoav Qallant haqqında həbs qərarlarını "əsassız" adlandırıb.
Macarıstanın xarici işlər naziri Peter Siyarto sosial mediadakı paylaşımında Trampın qərarı alqışlayıb və BCM-ni "siyasi alət" olmaqda ittiham edib.
Hüquqi vəziyyət necədir?
Hüquqi vəziyyət daha mürəkkəbdir. BCM-nin kimisə həbs etmək səlahiyyəti yoxdur, əksinə, məhkəmə bu məsələdə Roma Statutunu (Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsinin Roma Əsasnaməsi) imzalayan ölkələrə etibar edir.
Məhkəmənin sözçüsü Fadi Əl-Abdallah AzadlıqRadiosuna deyib: "Məhkəmənin qanuni qərarlarının düzgünlüyünü birtərəfli qaydada müəyyən etmək dövlətlərin işi deyil". O bildirib ki, qərarları icra etmək məhkəmə qarşısında qanuni öhdəlikdir.
"Cənab Netanyahu Macarıstan və ya Almaniya kimi bir dövlətə səfər edirsə və həbs olunmursa, bu dövlət BCM-nin Roma Statutundan irəli gələn öhdəliklərini pozmuş olur", - Almaniyanın Qöttinqen Universitetinin beynəlxalq cinayət hüququ kafedrasının sədri Kay Ambos AzadlıqRadiosuna bildirib.
"BCM-nin həbs orderlərinin icra olunmaması məhkəmənin legitimliyini zəiflədir", –o əlavə edib.
Macarıstan 2001-ci ildə Orban hökumətinin ilk dövründə Roma Statutunu ratifikasiya edib. Lakin o, heç vaxt ikinci addımı - Statutun ölkənin milli hüquq kodeksinə daxil edilməsi - atmayıb.
Macarıstanda beynəlxalq hüquq kafedrasının dosenti Tamaş Adaninin sözlərinə görə, "bu məsələ çətindir, çünki beynəlxalq hüquq baxımından Macarıstanın hüquqi öhdəliyi var. Lakin Macarıstanın milli qanunvericiliyi hakimiyyət orqanlarının bunu yerinə yetirməsinə imkan vermir".
Bu mülahizədən Macarıstan hökuməti də istifadə edib.
"Keçmiş prezident Yanoş Ader sayəsində biz bunu heç vaxt daxili qanunvericiliyin bir hissəsinə çevirməmək qərarı verdik", - Macarıstan hökumət sözçüsü Qerqey Qulyaş martın 13-də söyləyib.
Macarıstan təkdirmi?
Macarıstan hökumətinin sözçüsü İsrail baş nazirinin həbs olunmamasının digər bir səbəbini qeyd edib. Bu da, BCM-nin orderinə digər bir ölkənin - Almaniyanın qeyri-müəyyən cavabıdır.
"Bu əsasda həbslər həyaya keçirəcəyimizi təsəvvür etməkdə çətinlik çəkirəm", - Almaniya hökumətinin sözçüsü Şteffen Hebeştrayt bildirmişdi. Onun sözlərinə görə, BCM-nin orderi ilə bağlı hüquqi suallara aydınlıq gətirilməlidir.
Daha sonra, yanvarda xristian demokratların lideri Fridrix Merts Netanyahunu Almaniyaya dəvət etmək üçün "yollar və vasitələr" tapacağını söyləyib. Mertsin partiyası sonradan federal seçkilərdə qalib gəlib və o, indi ölkənin növbəti kansleri kimi vəzifəsini icra etməyə hazırlaşır.
Nəticələr nə olacaq?
K.Ambos bildirib ki, həbs orderi icra olunmadığı üçün BCM-nin Dövlətlər Assambleyası tərəfindən sanksiyalar tətbiq oluna bilər.
"Belə bir vəziyyət Vladimir Putinin Monqolustana səfəri və həbs olunmaması ilə bağlı da yaranıb", - o, Rusiya prezidentinin sentyabrda səfərinə işarə edib.
Putin Rusiyanın işğal etdiyi Ukrayna ərazilərindən uşaqları oğurlamaqla müharibə cinayəti törətməkdə təqsirli bilinib.
"Macarıstan üçün nəticə odur ki, biz Assambleyada səsvermə hüququmuzdan məhrum ola bilərik," – T.Adani bildirib və əlavə edib ki, Macarıstanın bu hərəkətinə dair hüquqi araşdırma aparıla bilər. Siyasi təsir olduqca məhdud ola bilər.
Macarıstan artıq Avropa İttifaqı daxilində təcrid olunmuş vəziyyətdədir. Ölkə demokratik geriləmədə və media azadlığını məhdudlaşdırmaqda ittiham olunur. Budapeştin Rusiyayönlü mövqeyi də diplomatik problemlərə səbəb olub.
"Mən həbsin baş verməyəcəyinə tam əminəm. Netanyahu təhlükəsiz şəkildə evə dönəcək", - T. Adani qeyd edib.
Macarıstan hökuməti AzadlıqRadiosunun bu məqalə ilə bağlı suallarına dərhal cavab verməyib.
Yazı AzadlıqRadiosunun aparıcı beynəlxalq müxbiri Rey Förlonq tərəfindən hazırlanıb.
