Yanvarın 5-də İranda hökumətpərəst nümayişçilər yeni yürüşlər planlaşdırırlar. Elə bu gün BMT-nin Təhlükəsizlik Şurasında da son bir həftənin antihökumət etirazlarıyla bağlı fövqəladə toplantı gözlənir.
Qərb mediası yazır ki, artıq ölkədə antihökumət nümayişləri səngiyib.
AzadlıqRadiosu-nun yanvarın 5-də İrandakı mənbələrdən aldığı məlumatlara görə, Tehranda və digər şəhərlərdə ruhani liderlərə qarşı yürüşlər davam edir.
40-DƏK HÖKUMƏTPƏRƏST YÜRÜŞ KEÇİRİLƏCƏK
Bu nümayişlər son 10 ildə islam respublikası rəhbərliyinə qarşı ən güclü etiraz idi. Hakimiyyət etirazçıların videolar yaydıqları sosial şəbəkələrə girişi əngəlləmişdi.
*** Buna da bax: İran hakimiyyəti etirazçıları ovlamaq üçün ‘sosial media xəbərçilərindən’ istifadə edir
İran İslam İnqilab Keşikçiləri Korpusu (İİKK) yanvarın 3-də nümayişlərin bitdiyini elan edib, o vaxtdan dövlət mediası antihökumət nümayişləri barədə informasiya verməyib. Ancaq İKK-nın ölkənin müxtəlif yerlərində təhlükəsizlik qüvvələri yerləşdirdiyi xəbər verilir.
Etirazlar zamanı təhlükəsizlik qüvvələriylə toqquşmalarda azı 22 nəfər öldürülüb, mindən çox etirazçının saxlandığı qeyd edilir.
Dövlət mediası son günlər ölkə boyunca hökumətyönlü yürüşlərin təşkil olunduğunu və yanvarın 5-ə də cümə namazından sonra 40-dək belə yürüşün keçiriləcəyini bildrib.
BMT-nin Təhlükəsizlik Şurası yanvarın 5-də ABŞ-ın xahişiylə yığışacaq. Rusiya bu toplantının keçirilməsinə sərt etirazını bildirib.
*** Buna da bax: Siyasi fəal: 'İranda işlər necə olacaq, qabaqcadan demək olmaz'
ABŞ-ın BMT-dəki səfiri Nikki Haley bu həftənin əvvəlində toplantı keçirməyə və antihökumət etirazçılara dəstək bildirməyə çağırıb. Rusiya isə belə bir iclasın “zərərli və dağıdıcı” olacağını bildirir.
İranın BMT-dəki səfiri Gholamali Khoshroo ABŞ-dan gələn dəstək mesajlarını İranın daxili işlərinə müdaxilə adlandırıb. Amma o, hələlik, Təhlükəsizlik Şurasının iclasına reaksiya verməyib.
***
Birləşmiş Ştatlar İranda etiraz edənlərə dəstək səsini bir qədər də ucaldıb, hərçənd Qərb agentlikləri belə görünür ki, Tehran küçələrindəki ağır polis patrulu ilə bağlı nümayişlərdə durğunluğun yarandığını xəbər verir.
ABŞ Dövlət Departamentinin yanvarın 4-də verilmiş bəyanatında deyilir ki, Vaşinqton son günlərdə İranda “etirazçıların ölüm və həbslərini ən qətiyyətli şəkildə pisləyir” və nümayişçilərə qarşı zorakılıqlara görə məsul olan hökumət və təhlükəsizlik rəsmilərinin cəzalandırılacağını bildirir.
Bəyanatda deyilir: “Biz İran xalqının qanuni istəklərini dəstəkləyir və hökuməti ideya və informasiyaların azad mübadiləsinə imkan yaratmağa çağırırıq. Biz etirazçılara qarşı zorakılıq törədənləri, senzura quranları və İran xalqından oğurluq edənləri məsuliyyətə cəlb edəcək qüdrətə malikik. Rejimin qurbanlarına isə deyirik: Sizlər unudulmayacaqsınız”.
Sosial mediada az da olsa yayılan videolarda İranın müxtəlif yerlərində etirazların davam etdiyi iddia olunur, lakin bu xəbərləri başqa mənbələrlə təsdiqləmək mümkün deyil.
Bu arada ABŞ-ın BMT-dəki missiyası yanvarın 5-də Qrinviç vaxtı ilə saat 20.00-də (Bakı vaxtı ilə gecəyarısı) Təhlükəsizlik Şurasının İrandakı vəziyyətlə bağlı təcili iclasını çağırıb.
***
Hökumət sosial media saytlarını bloklamaqla etirazlar barədə informasiyanın yayılmasını əngəlləyir. Bu səbəbdən yanvarın 4-də nümayişlərə əvvəlki altı gündən daha az adamın qatılıb-qatılmadığını müəyyənləşdirmək çətindir.
Tehrandan, Kazerun, Malayer, Novşəhr və digər şəhərlərdən yayılan videolarda ölkə rəhbərliyinə qarşı yürüşlərin davam etdiyi görünür. Ancaq AzadlıqRadiosu (RFE/RL) bu videoların tarixini və həqiqiliyini müəyyənləşdirə bilməyib.
İranlı Nobel Sülh mükafatı laureatı Shirin Ebadi həmvətənlərini ümummilli etirazları davam etdirməyə çağırıb. Onun müsahibəsi yanvarın 4-də Səudiyyədə çıxan “Asharq Al-Awsat” qəzetində dərc olunub.
“Əgər hökumət 38 ildir sizə qulaq asmırsa, sizin də rolunuz hökumətin sizə dediyini gözardı etməkdir”, – Londonda yaşayan insan haqları müdafiəçisi deyib. Abadi Nobel mükafatını 2003-cü ildə alıb.
***
Tehranın ABŞ-dakı səfiri Birləşmiş Ştatları İranın daxili işlərinə qarışmaqda suçlayıb. Qeyd edək ki, bundan öncə ABŞ prezidenti Donald Trump “uyğun zamanda” antihökumət etirazlarını dəstəkləməkdən danışmışdı.
İran-ın BMT-dəki səfiri Gholamali Khoshroo yanvarın 3-də axşam BMT-nin Təhlükəsizlik Şurasına məktubunda yazıb ki, ABŞ hökuməti “sporadik etirazlara dəstək göstərmək bəhanəsiylə İranın daxili işlərinə qəribə şəkildə müdaxilə cəhdlərini artırıb”.
Khoshroo deyib ki, Birləşmiş Ştatlar bununla beynəlxalq hüququ və BMT xartiyasının prinsiplərimi pozub və digər ölkələri Vaşinqtonun bəyanatlarını pisləməyə çağırıb.
*** Buna da bax: ABŞ İrana qarşı yeni sanksiyalara baxıldığını deyir
“İRANLILARI POZUCU HƏRƏKƏTLƏRƏ TƏHRİK EDİBLƏR”
“Birləşmiş Ştatların prezidenti və vitse-prezidenti saysız absurd tvitlərlə iranlıları pozucu hərəkətlərə təhrik edib”, – Khoshroo təhlükəsizlik şurasına və BMT-nin baş katibi Antonio Guterres-ə məktubunda yazıb.
“ABŞ Dövlət Departamenti çox uzağa gedərək etiraf edib ki, ABŞ hökuməti etirazçıları hökumətlərini dəyişməyə həvəsləndirmək istəyir, ABŞ Facebook və Twitter vasitəsiylə İranın daxili işlərinə müdaxiləylə məşğuldur”, – səfir vurğulayıb.
Bu məktubdan öncə Trump iranlıların hökumətlərini “geri alınmasında” onlara yardım vəd edib, Ağ evsə nümayişçilərə qarşı hücumlarda əli olanlara sanksiyalar qoymağı nəzərdən keçirib.
*** Buna da bax: İran etirazlarının başlanmasına ifrat mühafizəkar ayətüllah səbəb olub?
Dekabrın 28-dən İranın bir neçə şəhərində antihökumət etirazçıları küçələrə çıxıb. Onlar ilkin olaraq yumurta və toyuq ətinin bahalanmasına etiraz etsələr də, tezliklə hökumətə qarşı şüarlar səsləndirilməyə başlayıb.
İndiyədək etirazlarda azı 22 nəfərin öldürüldüyü, yüzlərlə adamın saxlandığı xəbər verilir.
Yanvarın 3-də isə on minlərlə hökumət tərəfdarı küçələrə çıxaraq ali dini liderə dəstək şüarları qaldırıblar.
