Krım tatarlarının lideri Mustafa Cemilev xalqının SSRİ-də 1944-cü ildə sürgün edilməsini soyqırımı kimi tanıyan Çexiyanı alqışlayıb.

Dekabrın 18-də Çexiya parlamentinin 74 senatorundan 70-i müvafiq qətnamənin lehinə səs verib. Kanada, Estoniya, Latviya, Litva, Polşa və Ukraynadan sonra Çexiya oxşar qətnamə qəbul edən sayca 7-ci ölkədir.

"Bu qərar mənəvi baxımdan Krım tatarlarını və Ukraynanı dəstəkləyərək digər ölkələri də bu addımı atmağa həvəsləndirir", - Krım tatarların milli lideri və Ukrayna parlamentinin üzvü Mustafa Cemilev AzadlıqRadiosunun Ukrayna xidmətinə belə deyib.

"Bu, həm də… Ukraynaya dəstəkdir"

O, 2014-cü ildə Krımın işğalından sonra və Ukraynada 3 il sürsə də, hələ bitməyən savaşın fonunda bu qətnamənin önəminin həmişəkindən daha çox olduğunu bildirib: "Bu, özəlliklə indi işğal altında olan Krım tatarları üçün olduqca önəmli hadisədir, onlara mənəvi dəstəkdir. Bu, həm də çox da yaxşı olmayan qonşusuyla savaşan Ukraynaya mənəvi dəstəkdir".

Cemilev onu da deyib ki, Çexiya hökuməti digər ölkələri, özəlliklə Rusiyanın ənənəvi təsiri dairəsində olanları bənzər qətnamələr qəbul etməyə həvəsləndirmək üçün öz təsirindən yararlanmağa hazırdır.

O, Ukrayna prezidenti Volodimir Zelenskinin hazırda yarımadanı güc yolu ilə geri almaq üçün Kiyevin hərbi imkanların olmaması barədə son açıqlamasını anladığını da söyləyib.

Cemilev ümid edib ki, Almaniya və Fransa kimi ölkələr ABŞ-nin yeni administrasiyasını Rusiya qoşunlarının hücumlarını dəf etmək üçün Ukraynaya dəstəyi davam etdirməyə inandıracaqlar.

Xatırlatma

SSRİ lideri İosif Stalinin əmriylə 1944-cü ildə 200 mindən çox Krım tatarı Orta Asiyaya sürgünə göndərilib. Bu türk müsəlman xalqının yarımadadakı mədəniyyətini isə, əslində, məhv edib.

Deportasiya zamanı və sürgünün ilk illərindəki ağır ortamda on minlərlə Krım tatarı həlak olub. Onlar yalnız 1980-ci illərin sonlarında - sovet hökuməti deportasiyanı qınayıb cinayət kimi tanıyandan sonra geri qayıtmağa başlayıblar.

Rusiya prezidenti Vladimir Putin bildirib ki, Moskva Ukrayna savaşında başlıca məqsədinə yaxınlaşır və ABŞ-ni Rusiyanın yeni hipersəs ballistik raketi "Oreşnik"lə raket duelinə çağırır. O, ənənəvi illik mətbuat konfransında bunları dilə gətirib.

Federal televiziya kanallarıyla yayımlanan mətbuat konfransında Rusiya prezidenti ölkə iqtisadiyyatındakı uğurlarla öyünsə də, Rusiyaya qarşı tətbiq edilən sərt sanksiyaların təsirindən söz açmayıb.

Mətbuat konfransının ölkədaxili məsələlərə aid olduğu deyilsə də, Ukrayna savaşı barədə suala cavabında o, Rusiya qoşunlarının irəlilədiyini və əsas məqsədlərinə yaxınlaşdığını bildirib.

"İndi bunu deyə bilmərəm"

Bunların hansı məqsədlər olduğunu deməsə də, Putin təcavüzün əvvəlində sülhə nail olmaq üçün Ukraynada "denasifikasiya", demilitarizasiya və ölkənin neytral statusunun təmin edilməsi kimi məqsədləri açıqlamışdı.

Kursk vilayətinin Ukraynanın avqustda işğal etdiyi hissəsində Rusiyanın nəzarətinin nə vaxt bərpa olunacağına dair sualı Kreml rəhbəri belə cavablayıb: "Biz onları oradan sıxışdırıb çıxardaçağıq. Tam şəkildə və bundan heç kəsin şübhəsi olmasın. Dəqiq tarixə gəlincə, indi bunu deyə bilmərəm".

Putin ABŞ-ni "Oreşnik"lə raket duelinə çağırıb. O, qarşı tərəfi hansısa bir hədəfi müəyyənləşdirib bütün hava hücumundan müdafiə sistemlərini oraya cəmləşdirməsini, ardınca da Rusiyanın "Oreşnik"lə həmin hədəfə zərbə endirməsini təklif edib.

"Biz belə bir sınağa hazırıq", - Putinin sözləridir.

Xatırlatma

Rusiya noyabrın 21-də Ukraynanın Dnepr şəhərinə "Oreşnik" hipersəs ballistik raketiylə zərbə endirib. Rəsmi Moskva bildirmişdi ki, bu, Ukraynanın Qərbin ATACMS və "Storm Shadow" raketləriylə Rusiya ərazisinin dərinliklərinə endirdiyi zərbələrə cavabdır.

Putinin hakimiyyətə gəlişindən sonra avtoritarlaşan Rusiyada 2018-ci il seçkilərindən sonra bu meyl əvvəllər olmadığı qədər gücləndi. 2020-ci ildə qəbul edilən konstitusiya dəyişiklikləri Putinə daha iki dəfə altıillik müddətə prezident seçilməyə imkanı verdi.

Onsuz da marginallaşmış müxalifət darmadağın edildi. 2024-cü ilin əvvəlində isə Putinin ən tanınmış tənqidçisi Aleksey Navalnı Sibir həbsxanalarının birində şübhəli ortamda vəfat etdi.

72 yaşlı V.Putinin 2036-cı ilədək hakimiyyətdə qalacağı gözlənilir.

Rusiya Təhlükəsizlik Şurası sədrinin müavini Dmitri Medvedev NATO-nun və Ukraynayla müttəfiq ölkələrin rəsmilərini münaqişə tərəfləri adlandırıb və onların bu üzdən, "legitim" hərbi hədəflərə çevrildiklərini söyləyib.

Böyük Britaniyanın "The Times" qəzetində rusiyalı generalın qətli "təhlükə altında olan bir ölkənin qanuni müdafiə addımı" kimi dəyərləndirilib. Buna reaksiya verən Medvedev bildirib ki, rəsmi Moskva da eyni məntiqə dayanmalıdır.

"Ukraynaya hərbi yardımla bağlı qərarların qəbulunda iştirak edən bütün NATO rəsmiləri, eləcə də Rusiyaya qarşı hibrid və ya ənənəvi savaşa qatılanlar indi Rusiya dövləti və bütün rus vətənpərvərləri üçün qanuni hərbi hədəflər sayılır", - Medvedev belə deyib.

"The Times" yazıb ki, qətl Ukraynanın "ədalətli özünümüdafiə savaşı aparmaq üçün" Qərbin dəstəyinə ehtiyacı olduğunu göstərir.

"Ehtiyatlı olun"

Rusiyanın keçmiş prezidenti məqalə müəlliflərini də hədəf götürərək qəzetin "qanuni hərbi hədəflər" sırasına düşə biləcəyinə dair xəbərdarlıq edib: "Londonda çox şeylər baş verir... ehtiyatlı olun".

Medvedevin bəyanatına NATO-nun reaksiyası qısa olub: "Deməyə sözümüz olanda sizinlə əlaqə saxlayarıq", - alyansın mətbuat katibliyinin reaksiyasıdır.

Dövlət Departamentinin sözçüsü Metyu Miller dekabrın 17-də bildirib ki, ABŞ-nin Kirillovun qətlinə heç bir dəxili yoxdur və bununla bağlı öncədən bilgisi olmayıb.

Rusiya silahlı qüvvələrinin radiasiya, kimyəvi və bioloji müdafiə qoşunlarının komandanı İqor Kirillovla köməkçisi dekabrın 17-də yaşadığı evin qarşısında bomba partlaması nəticəsində öldürülüblər.

Rusiyalı istintaqçılar qətli "terror aktı" adlandıraraq onu Ukrayna kəşfiyyatının törətdiyini bildiriblər. Federal Təhlükəsizlik Xidməti dekabrın 18-də adı çəkilməyən 29 yaşlı özbəkistanlını saxlayıb.

Rusiya silahlı qüvvələrinin radiasiya, kimyəvi və bioloji müdafiə qoşunlarının komandanı İqor Kirillovla köməkçisinin qətlində şübhəli bilinən Özbəkistan vətəndaşı saxlanılıb. Bu bilgini dekabrın 18-də Rusiya Federal Təhlükəsizlik Xidməti (FSB) açıqlayıb.

Heç bir şəxs və ya qruplaşma qətllə bağlı məsuliyyəti üzərinə götürməsə də, Ukrayna Təhlükəsizlik Xidmətindəki qaynaq AzadlıqRadiosuna bildirib ki, partlayış bu xidmətin özəl əməliyyatının nəticəsidir.

FSB bildirib ki, adı çəkilməyən şübhəli şəxs Ukrayna xüsusi xidmət orqanlarından təlimat alıb. Moskvaya gələn bu şəxs güclü əldəqayırma partlayış qurğusu əldə edərək onu Kirillovun yaşadığı evin qarşısında saxladığı elektroskuterə quraşdırıb.

Kirillovla köməkçisi binadan çıxarkən, şübhəli şəxs uzaqdan partlayıcı qurğunu işə salıb.

Bəyanatda o da deyilir ki, qətli törədən şübhəli şəxsə əvəzində 100 min dollar və Avropa ölkələrinin birində yaşamaq izni vəd olunub. Törətdiyi əməli etiraf edən həmin şəxsi ömürlük həbs cəzası gözləyir.

General-leytenant Kirillov Rusiyanın Ukraynaya qarşı başlatdığı savaşda öldürülən ən yüksəkvəzifəli Rusiya hərbçisidir.

Ukrayna prokurorluğu Kirillovu Ukrayna ordusuna qarşı kimyəvi silahdan yararlanmaqda suçlayıb. İndiyədək Rusiya ordusunun bu silahı Kirillovun nəzarətiylə 5 min dəfəyədək tətbiq etdiyi bildirilir. Müstəqil ekspertlər həmin iddianı təsdiqləyə bilməyiblər.

Şimali Koreya hərbçilərin dəstəyi Rusiyaya Kurs vilayətində Ukrayna hərbçilərinə qarşı hücumları gücləndirmək imkanı verib.

"Ard-arda üçüncü gündür ki, düşmən Şimali Koreya ordusu hərbçilərindən fəal şəkildə yararlanmaqla Kursk vilayəti ərazisində hücum əməliyyatları gerçəkləşdirir", -. Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin Baş Qərargah rəisi general Oleksandr Sırski belə deyib.

Onun sözlərinə görə, rusiyalılar son həftələrdə strateji təşəbbüsü ələ keçirəndən sonra cəbhədəki durum çətin olaraq qalır və düşmən strateji önəmli Pokrovsk şəhərini ələ keçirmək üçün səylərinə ara vermir.

Adının açıqlanmasını istəməyən ABŞ rəsmisi bildirib ki, döyüşlər zamanı şimali koreyalıların itkisi bir neçə yüz nəfərə çatıb. Bunların arasında aşağı və yüksəkrütbəli əsgər və zabitlər var: "Onlar döyüş təcrübəsi az, ya da heç olmayan hərbçilərdir".

AzadlıqRadiosu sözügedən iddiaları müstəqil qaynaqlardan təsdiqlədə bilməyib. Rusiya rəsmiləri isə yayılan bilgilərlə bağlı hər hansı şərh verməyib.

Rusiya ordusuna çalışan şəbəkə ifşa olunub

Ukrayna Güvənlik Xidməti Qərbin ölkəyə verdiyi F-16 hərbi təyyarələri barədə düşmənə bilgi ötürən "genişmiqyaslı" şəbəkəni ifşa etdiyini açıqlayıb.

"Xüsusi əməliyyat nəticəsində 12 rusiyalı agent və onlara bilgi ötürənlər ifşa olunub. Bəziləri ordunu tərk etmiş fərarilərdir. Onlar qanundan gizlənərkən Rusiya xüsusi xidmət orqanlarına işləməyə başlayıblar", - bəyanatda belə deyilir.

Qərb Ukraynanı dəstəkləməkdə davam edir

Ukrayna prezidenti Volodimir Zenenski Qərbdəki müttəfiqlərinə Ukraynaya əlavə yardım göstərməyi tövsiyə edib. Onunla görüş keçirən Polşa baş naziri Donald Tusk rəsmi Kiyevin NATO üzvü olmaq istəyini bir daha dəstəkləyib.

Dekabrın 17-də Tallində Birgə Ekspedisiya Qüvvəsi ölkələri liderləri Ukraynaya dəstəklərini bir daha dilə gətiriblər. Onlar birgə bəyanatlarında Rusiya təcavüzünə birbaşa, yaxud dolayı yolla töhfə verən üçüncü ölkələrə, o sıradan Şimali Koreya, Belarus və Çini göstərdikləri dəstəyi dayandırmağa çağırıblar.

Dekabrın 16-da isə ABŞ prezidenti seçilmiş Donadl Tramp bildirib ki, "dəhşətli" savaşa son qoymaq üçün Putin və Zelenski razılığa gəlməyə hazır olmalıdırlar.

Moskva məhkəməsi "OVD-İnfo"nun hüquqşünası Eva Levenberqi "arzuolunmaz təşkilatda iştirak etmək" maddəsi ilə 10 min rubl (97 ABŞ dolları) cərimələyib.

Səbəb Levenberqin AzadlıqRadiosunun siyasi motivli işlərə dair süjetindəki şərhidir.

Protokol dekabrın 3-də məhkəməyə daxil olub. "Bu, sözə görə təqib, düşüncə cinayətinə görə cəzaya aparan zəncirdə növbəti addımdır", - Levenberq o zaman deyirdi.

Rusiya hakimiyyəti AzadlıqRadiosunu və daha iki yüzə yaxın təşkilatı "arzuolunmaz" hesab edir. Onlarla bu cür əlaqələrə görə vətəndaşları 15 min rubla qədər cərimə, təkrar günahkar bilinərlərsə, 4 ilə qədər həbs cəzası gözləyir. Eyni zamanda, konkret olaraq nəyin iştirak və ya əlaqə sayıla biləcəyinin tərifi qanunda qeyri-müəyyəndir.

Bəşər Əsəd Rusiya bazasına hücumdan sonra dekabrın 8-də axşam saatlarında Suriyanı tərk edib. O, Telegram sosial şəbəkəsindəki paylaşımında belə deyib.

Əsədin dediyinə görə, qiyamçıların hücumu zamanı Moskvadan "dərhal təxliyə " əmri gələndən sonra bu qərarı verib və ölkəni tərk etməsi "nə əvvəlcədən planlaşdırılıb, nədə döyüşlərin son saatlarında baş tutub".

O bildirib ki, istefa vermək və ya sığınacaq axtarmaq barədə heç vaxt düşünməyib, heç bir insan və ya partiyadan belə təklif almayıb.

"Reuters"in bilgisinə görə, Əsəd və ailəsinin ölkəni tərk etməsi hətta qohum və yüksəkvəzifəli məmurlar üçün də gözlənilməz olub.

Suriyada 14 il sürən vətəndaş savaşında Rusiya Əsəd rejimini dəstəkləsə də, terrorçu təşkilat kimi tanınan "Həyat Təhrir əş-Şam"la (HTŞ) onların Türkiyəyə bağlantılı bir sıra müttəfiqinin qəfil hücumu nəticəsində hökumət ordusu darmadağın edilib.

Vladimir Putin Əsəd və onun ailə üzvlərinə siyasi sığınacaq verib.

HTŞ Dəməşqdə Riad əl-Əsədin başçılıq edəcəyi aralıq hökuməti qurub.

Avropa İttifaqı indən belə Rusiya və İranın Suriyanın gələcəyinə təsir göstərməsinin əleyhinədir. Blok Rusiyanın Suriyadakı hərbi hava və hərbi-dəniz bazalarının mövcudluğu barədə məsələ qaldıracaq.

Rusiyanın Suriyadakı ön cəbhədən ordusunu geri çəkdiyi və ağır texnikasının bir bölümünü ölkədən çıxardığı bildirilir.

Avropa İttifaqının xarici işlər nazirləri Rusiyaya qarşı sayca 15-ci sanksiyalar paketini qəbul ediblər. Sanksiyalar Rusiya neftini daşıyan tankerlərə şamil ediləcək.

Kreml "kölgə donanma" kimi tanınan köhnə və sığortalanmamış neftdaşıyan gəmilərdən Qərbin sanksiyalarından yayınmaq və gəlir mənbələrini qorumaq üçün yararlanır. Bu gəmilərin indiki durumu həm də çevrəyə təhlükə və fəlakət qaynağı sayılır.

Sanksiyalar Kiyevdəki "Oxmadit" uşaq xəstəxanasına hücuma görə məsuliyyət daşıyan hərbi hissəyə, Rusiya enerji sektorunda aparıcı şirkətlərin top-menecerlərinə, ukraynalı uşaqların deportasiyasına görə məsuliyyət daşıyan şəxslərə, Şimali Koreyanın iki yüksəkvəzifəli məmuruna tətbiq edilib.

Aİ bu paketlə Rusiyanın bundan əvvəlki sanksiyalardan yayınmasını və Ukraynada savaşı sürdürməsini əngəlləmək istəyir.

"Bu sanksiyalar paketinin məqsədi Rusiya və savaşı dəstəkləyənləri, o sıradan Çin şirkətlərini zəiflətməkdir", - dekabrın 16-da Aİ-nin xarici siyasət rəhbəri Kay Kallas belə deyib.

"Bu, Aİ üzvlərinin Ukraynaya davamlı dəstək məsələsindəki birliyinə işarədir. Başlıca öncəliyimiz - Ukraynanı mümkün qədər güclü mövqeyə daşımaqdır. Biz Ukrayna xalqını humanitar, iqtisadi, siyasi, diplomatik və hərbi sahələrdə dəstəkləyəcəyik. Ukraynanın qalib gələcəyinə şübhə ola bilməz", - yenə Kallasın sözləridir.

Aİ Şurası "Ukraynanın ərazi bütövlüyünü, suverenliyini və müstəqilliyini zəiflətməyə və ya təhdid yaratmağa görə məsuliyyət daşıyan" 54 fiziki və 30 hüquqi şəxsə qarşı önəmli tədbirlər paketini razılaşdırıb.

Aİ Ukraynaya, azı, 18 milyard avro ayıracaq

"Rusiyanın savaş qabiliyyətini daha da məhdudlaşdırmaq cəhdləri davam etdirilməlidir", - keçiriləcək Aİ sammitinin yekunlarına dair indi hazırlanmış işçi bəyanatda belə deyilir.

AzadlıqRadiosunun tanış olduğu bu sənəddə Aİ Şurası İran və Şimali Koreyanı Rusiyanın Ukraynaya qarşı təcavüzünü sürdürməyə kömək etdikləri üçün "qəti şəkildə qınayır".

Blok Moskva və Tehran arasında artan hərbi əməkdaşlığın və Şimali Koreyanın öz hərbçilərini savaş bölgəsinə göndərməsinin beynəlxalq sülh və güvənliyə ciddi fəsadlar doğuracağını bildirərək, hər iki ölkəni Rusiyaya yardımı dayandırmağa çağırıb.

Aİ Rusiya işğalına qarşı mübarizə üçün Ukraynaya maliyyə yardımı göstərməyə davam edəcək. Blok gələn ilin yanvarından başlayaraq Kiyevə toplam 18.1 milyard avro ayırmağı planlaşdırır.

Aİ suriyalıları inklüziv hökumət qurmağa çağırıb

Aİ Suriyada Bəşər Əsədin "cinayətkar" rejiminin çökməsini müsbət qarşılayaraq tərəfləri azlıqların hüquqlarını qoruyan hökumətin yaradılmasından ötrü inklüziv və suriyalıların rəhbərlik etdiyi siyasi prosesə qatılmağa çağırıb.

Suriyaya dəstəyin müxtəlif variantlarını hazırlamaq məqsədilə blokun xarici siyasət rəhbərinə müraciət ediləcək.

Aİ Fələstin dövlətinin yaradılmasını dəstəkləyir

Qəzzadakı savaşa gəlincə, blok dərhal atəşkəs elan olunmasını, Aİ və ABŞ-nin terrorçu təşkilat kimi tanıdığı HƏMAS-ın saxladığı əsirlərin qeyd-şərtsiz azadlığa buraxılmasını tələb edib.

Aİ İsrail-Fələstin münaqişəsinin həlli, "ədalətli və davamlı" sülhün bərqərar edilməsi üçün "iki dövlətli" çözümlə bağlı mövqeyini bir daha vurğulayıb.

Aİ-nın sammiti dekabrın 19-da Brüsseldə keçiriləcək.

İranda havanın kəskin soyuması və qaz çatışmazlığı üzündən dövlət müəssisələri qapadılıb, 26 vilayətdə də dərslər onlayn rejiminə keçirilib.

AzadlıqRadiosunun "Fərda" xidmətinin bilgisinə görə, yaranmış durumda hökumət enerji tükədilməsini yönəltmək istəyir.

Son günlər İranın vilayətlərində 20 dərəcəyə şaxta var, qaz verilməsində də fasilələr yaranıb. Şərqi Azərbaycan, Rəzəvi Xorasan, Cənubi Xorasan, Ərdəbil və Mazandaran əyalətlərində qaz təzyiqinin azalması barədə bilgilər yayılıb.

Dövlət qaz şirkəti qaz nəqlini 850 milyon kubmetr artırıb. Bunun 601 milyon kubmetri ev təsərrüfatlarına, ticarət və kiçik sənaye obyektlərinə ayrıldığı deyilir. Ancaq qaz infrastrukturu çox köhnəldiyindən əlavə edilən qazın bir hissəsi hədər gedə bilər. Üstəlik, həmin qazın bir hissəsi Türkiyə və İraqa, eləcə də ölkənin əsas sənaye obyektlərinə və elektrik stansiyalarına göndəriləcək.

İran təbii qaz ehtiyatı baxımından dünyada ikinci yerdə olsa da, ölkənin köhnəlmiş qaz infrastrukturu qış aylarında əhalinin qaza artan tələbatını ödəyə bilmir.

Prezident Məsud Pezeşkian elektrik enerjisinə qənaət etmək üçün ölkə vətəndaşlarına üz tutaraq, qızdırıcılarda istiliyi 2 dərəcə endirməyə çağırıb. Digər hökumət nümayəndələrinin də bənzər videoçağırışları var.

İran məhkəməsi AzadlıqRadiosu "Fərda" xidmətinin keçmiş əməkdaşı, ABŞ və İran vətəndaşı olan Reza Vəlizadəyə 10 il həbs cəzası verib. O, "düşmən hökumətlərlə əməkdaşlıqda" suçlanıb.

Həbs cəzası bitəndən sonra Vəlizadəyə Tehran və yaxınlıqdakı əyalətlərdə yaşamaq, ölkəni tərk etmək, eləcə də siyasi və ictimai təşkilatlara üzv olmaq yasaqlanıb.

O, "Fərda" radiosundan 2022-ci ilin noyabrında ayrılıb. Ailəsini ziyarət etmək üçün bu ilin əvvəlində İrana qayıdan Vəlizadəni sentyabrın 22-də həbs ediblər.

ABŞ Dövlət Departamenti daha öncə Vəlizadənin saxlanılmasını qınayaraq bunu "ədalətsiz" və beynəlxalq hüquq normalarına zidd olduğunu demişdi.

Jurnalisti azadlığa buraxmağa çağıran Azad Avropa/Azadlıq Radiolarının prezidenti Stiven Kapus da Vəlizadəyə qarşı irəli sürülən ittihamları, onun məhkum edilməsini və cəzasını ədalətsiz saydığını açıqlayıb.

"Rejim… müstəqil jurnalistikadan xoflanır"

"İran rejimi hər fürsətdə insan haqlarını tapdalayaraq ara vermədən öz zərərli təsirini bütün dünyaya yaymağa çalışır", - deyən Kapus ardınca əlavə edib: "Bəllidir ki, rejim azadlıq qüvvələrindən, o sıradan müstəqil jurnalistikadan xoflanır".

Vəlizadə sərt rejimli həbsxanada saxlanılır. Ailəsi və vəkilinin onunla görüş sayı da məhdudlaşdırılıb.

İran əcnəbiləri, o cümlədən ikili vətəndaşlığı olanları qanunsuz həbs etməklə girov götürməkdə və öz tələblərinin yerinə yetirilməsi üçün xarici hökumətlərə basqı göstərməkdə ittiham olunur. İran ötən ilin sentyabrında mübadilə çərçivəsində beş ABŞ-lini azadlığa buraxıb. Vəlizadə bu mübadilədən sonra həbs edildiyi bildirilən ilk ABŞ vətəndaşıdır.

Sərhədsiz Reportyorlar Təşkilatı (RSF), Jurnalistlərin Müdafiəsi Komitəsi və digər təşkilatlar onun dərhal azadlığa buraxılmasını tələb edib. RSF-in 2024-cü il Dünya Mətbuat Azadlığı İndeksində İran 180 ölkə arasında 176-cı yerdə qərarlaşıb.

Suriyadakı Rusiya qoşunlarının canlı qüvvə və texnikasının ölkədən çıxarılması davam edir. Ukrayna Müdafiə Nazirliyi Baş Kəşfiyyat İdarəsinin bildirdiyinə görə, Rusiya hərbçiləri ərzaq və su sarıdan əziyyət çəkirlər. Bu bilgi dekabrın 15-də Telegram sosial şəbəkəsindəki paylaşımda əksini tapıb.

Həmin paylaşımda Tartus və Hmeymimdəki hərbçilərlə Aralıq dənizində lövbər salmış hərbi gəmilərin şəxsi heyətinin problemlərlə üzləşdiyinə diqqət çəkilib.

Suriyadakı hərbçilər azuqə çatdıracaq hərbi-nəqliyyat təyyarələrinin gəlişini gözləyirlər. Suriyanın ucqar bölgələrindəki Rusiya qoşunlarının çıxarıldığı bildirilir: "Əsəd rejiminə qarşı döyüşən qüvvələrin bir neçə marşrutda Rusiya qoşunlarını müşahidəsi davam edir".

İddialara görə, rəsmi Moskva iki hərbi bazada xidmət aparacaq 3 minədək hərbi qulluqçu saxlamağa razıdır.

Rusiya hələ şərh verməyib

AzadlıqRadiosunun təsdiqləyə bilmədiyi bilgini Rusiya hələ şərh etməyib.

Dekabrın 15-də Rusiya XİN Telegram-dakı paylaşımında diplomatlarının bir bölümünü təxliyə etdiyini bildirib. Onlar Rusiya HHQ-nin Hmeymim hərbi hava bazasından özəl reyslə çıxarılıblar.

"Həyat Təhrir əş-Şam"ın (HTŞ) sürətli hücumu nəticəsində Bəşər Əsədin rejiminin çöküşündən sonra Rusiyanın hərbi-nəqliyyat təyyarələri Hmeymim bazasını tərk edib.

Dekabrın 13-də yayılan peyk görüntülərinə əsasən, Rusiya bazadan hərbi texnikasını çıxarmaq üçün ölkəyə gətirilən iki "An-124" yük təyyarəsindən yararlanıb. Suriyaya bir neçə desant və mülki gəmilər də göndərilib.

HTŞ Dəməşqdə Riad əl-Əsədin başçılıq edəcəyi aralıq hökuməti təyin edib. Bu şəxs dekabrın 15-də AFR-ə bildirib ki, Əsədin çökdürən silahlılar birləşib vahid qüvvəyə çevriləcək və aralıq hökuməti bütün suriyalıların hüquqlarını qoruyacaq.

ABŞ Dövlət katibi Antoni Blinken dekabrın 15-də britaniyalı həmkarı Devid Lemmiylə Suriyadakı durumu müzakirə edib. Müzakirə gedişində keçid dönəminə, aralıq hökumətinin formalaşmasında ABŞ və bölgə ölkələrinin təsdiqlədiyi prinsiplərə də toxunulub.

Blinken dekabrın 14-də İordaniyada Ərəb ölkələri Liqası və Türkiyənin xarici işlər nazirləri, Avropa İttifaqı və BMT-nin yüksəkvəzifəli nümayəndələri ilə fövqəladə görüşə qatılıb.

Görüşün yekunlarına dair birgə bəyanatda Suriyadakı keçid dönəmində ölkələrin görmək istədiyi prinsiplər də yer alıb. Bunların arasında inklüzivlik, azlıqlara və qadınlara sayqı, terrorçu qruplarla mübarizə də var.

Görüşdən sonra ABŞ HTŞ və digər tərəflərlə birbaşa əlaqə saxlayıb.

Detalları açıqlamayan Blinken deyib ki, ABŞ üçün keçid dönəmində qruplaşmaya özünü necə aparacağı və ölkəni necə yönəldəcəyi barədə fikirlərini çatdırmaq önəmli idi.

İranda polisin saxladığı müğənni Parastu Əhmədi dekabrın 15-də səhər buraxılıb. O, məcburi sayılan baş örtüsü olmadan oxuyandan sonra qısa müddətə saxlanmışdı. Xəbəri onun vəkili təsdiqləyib.

Əhmədi ötən həftə sosial şəbəkədə başıaçıq performansının videosunu yayıb. Onun kişi musiqiçilərin müşayiəti ilə yazdığı mahnı YouTube platformasına yüklənib.

Polis dekabrın 14-də bildirib ki, qadın "operativ" iclasdan sonra buraxılıb. Amma ailəyə yaxın mənbə AzadlıqRadiosunun "Fərda" xidmətinə müğənninin saxlanıldığını deyib. Onun vəkili Milad Panahipur da polisin dediyini yalanlayıb, qadının buraxılması barədə yalan söylənildiyini deyib.

Vəkil Əhmədinin ertəsi gün səhər 3-də buraxıldığını deyib. Qadın Mazandaran vilayətində saxlanılmışdı.

Onun iki musiqiçi həmkarı da qısa müddətə saxlanılıb.

Əhmədinin Instagram hesabı artıq aktiv deyil, YouTube hesabı isə açıqdır.

İranda qadın müğənnilər izləyicilər qarşısında solo konsert verə bilməzlər. Əhmədinin performansı dekabrın 11-də yüklənəndən sonra YouTube-da 1.6 milyon baxış yığıb.

Hüquq-mühafizə orqanları dekabrın 12-də bildiriblər ki, Əhmədi və həmkarlarına qarşı "qanunsuz konsert" ittihamı ilə hüquqi araşdırma başladılıb.

Əhmədi 2022-ci ildə etirazlarında nümayişçilərə dəstək mahnısı oxuyandan sonra populyarlaşıb.

Həmin etirazlardan sonra İranda məcburi hicabdan imtina edən qadınların sayı artır.

Hakimiyyət hicab örtməməyə görə ağır cərimələr tətbiq edib.

Cənubi Koreya parlamenti dekabrın 14-də ölkə prezidenti Yon Sok Yolun impiçment olunmasını dəstəkləyib.

İmpiçmentin lehinə 300 deputatdan 204-ü, əleyhinə 85-i səs verib. Səsvermə gizli keçirilib.

Səsvermənin nəticələri onu göstərir ki, prezidentyönlü partiyadan bəzi deputatlar da prezidentin hakimiyyətdən kənarlaşdırılmasını dəstəkləyiblər.

Hakim “Xalqın gücü” partiyasının lideri Xan Don Xun prezidentin impiçment olunmasına çağırıb. Daha əvvəl isə buna qarşı çıxırdı.

Bu artıq ikinci impiçment cəhdidir, birinci səsvermədə prezidenti kənarlaşdırmağa yetərincə səs yığılmamışdı.

İndi prezident müvəqqəti olaraq vəzifədən kənarlaşdırılır. Konstitusiya Məhkəməsi 180 gün ərzində onun səlahiyyətlərini tamamilə almaq, yaxud bərpa etməyə qərar verməlidir.

İndilik, prezident səlahiyyətini baş nazir icra edəcək.

Parlamentdə impiçment məsələsi prezidentin ölkədə hərbi rejim elan etməsindən sonra qaldırılıb. Yon Sok Yol dekabrın 3-də “Şimali Koreyanın tərəfdarları ilə mübarizə məqsədilə” hərbi rejim elan edib. Altı saat qüvvədə olan fərmanla siyasi partiyaların fəaliyyəti, etirazlar, tətillər qadağan edilib, senzura, ölüm hökmü çıxarmaq hüququ verilən hərbi-səhra tribunalları tətbiq olunub. Bu qərar həm Seulda, həm də parlamentdə irimiqyaslı etirazlara səbəb olub. Deputatlar prezidentin qərarının ləğvinə səs veriblər. Bundan sonra prezident fərmanı ləğv etməli olub.

Prezident dekabrın 7-də teleefir vasitəsilə üzr istəyib. Müdafiə naziri Kim Yon Xyon daxil olmaqla əsas vəzifəlilər istefa verib. Kim həbs olunub, dövlət çevrilişi üzrə təhqiqat başlayıb. Dövlətə xəyanət və hakimiyyətdən sui-istifadədə ittiham olunan prezidentin isə ölkədən çıxışı yasaqlanıb.

Avropada son onilliklərin ən böyük savaşına son qoymaq üçün diplomatik səylər artıb. Rusiya ordusu isə strateji önəmli Pokrovsk şəhərinə yaxınlaşıb.

"Deep State" onlayn platformasının bilgisinə görə, dekabrın 12-də rusiyalılar şəhərdən 3 km aralıda mövqe tutublar. Önəmli nəqliyyat və tədarük məntəqəsi olan Pokrovskda Ukrayna sənayesindən ötrü böyük önəm daşıyan koks kömür yataqları yerləşir.

Son bir neçə ayda ən şiddətli döyüşlər cəbhənin Pokrovsk hissəsində baş verir.

"Müdafiəmizin dözümlülüyünü artırmaq və işğalçıları daha effektiv məhv etmək üçün qeyri-ənənəvi qərarlar qəbul etmək zəruridir", - Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin baş komandanı Aleksandr Sirski Facebook sosial şəbəkə paylaşımında belə deyib.

Dekabrın 12-də prezident Volodimir Zelenski cəbhənin Zaporojye vilayətindəki hissəsində olub. O, cəbhə xəttini əlavə canlı qüvvəylə gücləndirməyə çağırıb.

Döyüşlərin intensivləşməsi hər iki tərəfin yaxın aylarda mümkün atəşkəs və sülh danışıqları fonunda mövqelərini möhkəmləndirməklə bağlı ola bilər.

Dekabrın12-də Polşanın baş naziri Donald Tusk Varşavada Fransa prezidenti Emmanuel Makronla savaşsonrası addımları müzakirə edib. D.Tusk deyib ki, sülh danışıqları qışda - Polşanın Avropa İttifaqındakı sədrlik dönəmində başlaya bilər.

Görüşdən öncə Ukraynaya 40 minlik sülhməramlı qüvvələrin göndəriləcəyi iddia edilsə də, Polşanın baş naziri Ukraynaya qoşun göndərilməyəcəyini bildirib.

Avropalılar Ukraynaya güvənlik zəmanəti verir?

Dekabrın 12-də Berlində Fransa, Almaniya və Polşa xarici işlər nazirlərinin Ukraynaya yardımla bağlı görüşü də keçirilib.

Almaniya, Fransa, Polşa, İtaliya və Böyük Britaniya xarici işlər nazirləri və Aİ-nin xarici siyasət rəhbəri Kaya Kallas rəsmi Kiyevə dəyişilməz dəstəklərini dilə gətiriblər.

"Biz Ukraynanı çox güclü güvənlik zəmanətləri, o sıradan etibarlı uzunmüddətli hərbi və maliyyə dəstəyi ilə təmin etməyə söz veririk", – açıqlamada belə deyilir.

Parisdə gerçəkləşən Makron-Tramp-Zelenski görüşünə dayanan "The Wall Street Journal" dekabrın 12-də bildirib ki, Tramp Ukraynada sülhü təmin etmək yükünü Avropanın daşımalı olduğunu deyib. O, Ukraynaya sülhməramlıları ABŞ-nin deyil, Avropa ölkələrinin göndərməli olduğunu da söyləyib.

Zelenski dəfələrlə ölkəsinə güclü güvənlik zəmanətləri tələb edib. O, ölkəsinin NATO üzvü olmasını istəsə də, yanvarın 20-də prezident yetkilərinin icrasına başlayacaq Tramp bu istəyi dəstəkləməyəcəyini bildirib.

ABŞ-nin yeni seçilmiş prezidenti Donald Tramp Co Baydenin Ukraynaya Rusiyanın dərinliklərinə zərbələr vurmağa icazə verməsini tənqid edib. Onun fikrincə, zərbələr zamanı ABŞ istehsalı raketlərdən istifadə savaşı daha da qızışdırır.

"Rusiyaya qarşı raketlər göndərmək qərarıyla heç razı deyiləm. Niyə bunu edirik? Buna imkan vermək olmaz", - Tramp dekabrın 12-də "Time" jurnalına müsahibəsində belə deyib.

Tramp yanvarın 20-də prezident elan olunandan sonra Baydenin icazəsini birtərəfli qaydada geri çağıracağı və ya Kremllə danışıqlarda ondan alət kimi yararlanacağı barədə suala cavab verməyib.

Onun dediklərini şərh etməyən Milli Güvənlik Şurasının sözçüsü Con Körbi Bayden administrasiyasının yetkiləri bitənədək Ukraynanı dəstəkləyəcəyini deyib. O, Ukraynaya yeni hərbi yardım paketinin ayrılacağını gözləyir.

Trampın fikrincə, sülh sazişinin əldə olunmasının tək yolu ondan boyun qaçırmamaqdır. Ukraynada atəşkəsə Avropa ölkələri sülhməramlılarının nəzarət etməli olduğunu deyən Tramp Ukraynanın NATO-ya üzv olmaq istəyini dəstəkləməyəcək.

ABŞ-nin seçilmiş prezidenti NATO-nun toplam xərclərinin 60 faizini ölkəsinin ödəməsini də qınayıb.

NATO-nun baş katibi Mark Rütte dekabrın 12-də alyans üzvlərini hərbi xərclərini artırmağa çağırıb və Moskvadan gələn təhdidlərin yaxın gələcəkdə zəifləməyəcəyini söyləyib.

"Dörd-beş ildən sonra bizi nə gözləyəcəyinə hazır deyilik", – belə deyən Rütte hərbi xərcləri artırmaq vaxtının yetişdiyini vurğulayıb.

Avropa İttifaqı (Aİ) 18 ildir bloka üzv olan Rumıniya və Bolqarıstanın Şengen zonasına qəbulunu tam həddə çatdıracaq.

Rumıniya və Bolqarıstan martın 31-də qismən Şengen zonası daxil edildi və hər iki ölkənin dəniz və hava sərhədlərində pasport nəzarəti aradan qaldırıldı. Di gəl, qanunsuz mühacir axınından çəkinən Avstriya bu iki ölkənin quru sərhədlərində pasport nəzarətinin ləğvinə vetonu saxlamışdı.

Dekabrın 9-da Avstriyanın daxili işlər naziri Qerhard Karner bildirib ki, Bolqarıstan və Rumıniyadan Avstriyaya gələn mühacir sayı azalıb.

Beləliklə, yanvarın 1-dən pasport nəzarətinin ləğvi gözlənilir. Ancaq iyulun 1-dək təsadüfi yoxlanışlar aparıla bilər.

Hər iki ölkənin indiyədək Şengen zonasına tam daxil ola bilməməsi siyasi səbəblərə bağlanılırdı. Pasport nəzarətinin aradan qalxması onların iqtisadiyyatlarına töhfə verə bilər. Buvaxtadək yük maşınlarının sərhəddə günlərlə gözləməsi daşınan yükün son qiymətini artırırdı.

Kipr və İrlandiyadan başqa, Aİ-nin 27 üzv ölkəsindən 23-ü artıq Şengen zonasının tamhüquqlu üzvüdür. Birliyə daxil olmayan İslandiya, Lixtenşteyn, Norveç və İsveç də sərhədi keçərkən pasport nəzarətinin ləğvini və Avropa ölkələrinə vizasız səyahəti nəzərdə tutan Şengen razılaşmasına qoşulub.

Şengen zonası 450 milyondan çox insanı və təxminən 4.6 milyon kvadratkilometr ərazini əhatə edir.

Türkmənistanda şagird və tələbələrə Yeni ili qeyd etmək yasaqlanıb. AzadlıqRadiosu türkmən xidmətinin bilgisinə görə, hakimiyyətin təşkil etdiyi Yeni il tədbirlərinə qatılmaqsa məcburidir.

"Tələbələrə Yeni il axşamı kafedə, yaxud evdə şənlik təşkil etməyəcəklərinə, eləcə də şəhəri gəzməyə çıxmayacaqlarına dair yazılı öhdəlik imzalatdırıblar", - xidmətin qaynaqlarından biri belə deyib.

Yasağı pozanlar təhsil aldığı universitetdən qovula bilər.

"Ötənilki təcrübədən bilinir ki, əsasən, yuxarı kurs tələbələrini qorxutmaq üçün xəlvəti şənlik keçirən tələbə universitetdən xaric edilirdi", - xidmətin bir başqa qaynağının sözləridir.

Şagirdlərə isə hələ noyabrda xəbərdarlıq edilib. Bu yasaq barədə bilgi verən müəllimlər Təhsil Nazirliyinin bir sərəncamını əsas gətirir.

Bütövlükdə ölkədə Yeni ilin keçirilməsinə hazırlıq işləri gedir. Keçən il dövlət müəssislərinə Yeni il ağacını quraşdırmaq, məktəb və uşaq bağçasında Yeni il tədbirləri keçirmək yasaqlanmışdı. Bayramla bağlı məhdudiyyətlər Sərdar Berdiməhəmmədov prezident olandan bəri tətbiq olunmağa başlanıb.

Onun atası Qurbanqulu Berdiməhəmmədovun prezidentliyi dönəmində təmtəraqlı məclislər keçirilir, keçmiş dövlət başçısı da mahnılar oxuyurdu. O vaxt da dövlət Yeni il şənliklərinə nəzarət edir, ancaq onları yasaqlamırdı.

Minsk rayon məhkəməsi 59 yaşlı pensiyaçı Anna Strijeviçə dörd il həbs cəzası verib. Bu bilgini "Vyasna" insan haqlari təşkilatı yayıb. Strijeviç həm də 22 min Belarus rublu (6.7 min ABŞ dolları) məbləğində cərimələnib.

Pensiyaçı qadın Aleksandr Lukaşenkonu təhqir etməkdə, ona böhtan atmaqda, eləcə də milis əməkdaşını təhqir etməkdə, asayişi qabaca pozmaqda və ekstremist fəaliyyətə dəstək verməkdə suçlanıb.

Qadın ötən il dekabrın 18-də saxlanılıb. Qapalı keçən məhkəmənin təfərrüatı bilinmir. Hüquq müdafiəçilərinin fikrincə, o, siyasi məhbuslara yardım göstərdiyi üçün məhkum edilə bilərdi, çünki fəal şəkildə onlara məktublar yazırmış.

"Vyasna"nın bilgilərinə görə, 2020-ci ildə Belarusda "Aleksandr Lukaşenkonu təhqir etmək" və ona böhtan atmaq maddələriylə 1200-dən çox adam məhkum edilib. Onlardan, azı, 514 nəfəri həbsə atılıb. Qalanları da ya islah müəssisələrinə göndərilib, ya da azadlıqları məhdudlaşdırılıb. Təhqir və böhtana görə məhkum olunanların çoxu sosial şəbəkələrdə təqib edilirmiş. Sözügedən statistikada yalnız hüquq müdafiəçilərinin bildiyi hallar əksini tapıb.

Rusiya Dövlət Duması üçüncü və sonuncu oxunuşda rus dilini bilməyən mühacir övladlarını məktəbə götürməyi yasaqlayan qanun qəbul edib. Qanunun lehinə 409 səs verilib, yalnız bir deputat yeni qanunun əleyhinə çıxıb. Onun kimliyi açıqlanmır.

Qanuna görə, dil biliklərini müəyyənləşdirən test sınağı ödənişsiz olacaq. Məktəbə götürülənlərin rus dili biliyi ilə yanaşı, Rusiyada qanuni əsaslarla yaşayıb-yaşamaması da yoxlanılacaq.

Dövlət Dumasının bilgisinə görə, təhsil ili başlayarkən, mühacir övladlarının 41 faizi rus dilində ünsiyyət zamanı çətinlik çəkib.

"Keyfiyyətli təhsilin əldə edilməsini və məktəb proqramının uğurlu mənimsənilməsini təmin etmək üçün rus dilini bilmək zəruridir. Əks halda, dili bilməyən uşağın öyrənmə və sosial uyğunlaşma prosesləri son dərəcə çətinləşir. O da, sinif yoldaşları və müəllimlər də problemlər yaşayır", - Dövlət Dumasında belə deyiblər.

Qanun 2025-ci il aprelin 1-dən qüvvəyə minəcək.

Dekabrın 10-da ABŞ Rusiyanın dondurulmuş aktivlərinin faizləri hesabına Ukraynaya 20 milyard dollarlıq kredit ayırıb. Kreditin yayda "Böyük yeddilik" (G7) ölkələrinin təsdiqlədiyi 50 milyard dollarlıq yardım paketinin bir bölümü olduğu bildirilir.

ABŞ prezidenti seçilmiş Donald Trampın Ukraynaya yardımla bağlı tərəddüdü fonunda Bayden administrasiyası bu ilin sonunadək krediti Kiyevə çatdıracağına söz verib.

Yetkilərinin icrasına yanvarın 20-də başlayacaq Tramp indiyədək Ukraynaya verilən yardımın həcmini tənqid etsə də, bu ölkəni lend-liz proqramı (ABŞ-nin "2022-ci ildə Ukraynada Demokratiyanı Müdafiə üçün Lend-liz Aktı"- red) çərçivəsində dəstəkləyəcəyini deyib.

Ukrayna üçüncü ildir sürən Rusiya təcavüzünün önünü kəsmək üçün ABŞ və Avropanın hərbi və maliyyə dəstəyindən çox asılıdır.

Tramp yardımı dayandırsa da, G7-nin ayırdığı 50 milyard dollarlıq kredit Ukraynanın 2025-ci ilin birinci yarısında müdafiə xərcləri üçün çox önəmli olacaq.

"G7-nin kreditləri təcili yardım, xəstəxana və cəsarətli dirənişin digər əsaslarının davamlığını təmin etmək üçündür", - bunu deyən ABŞ maliyyə naziri Canet Yellen əlavə edib ki, ölkəsinin dəstəyi Ukraynaya suverenliyini qorumaq və "ədalətli" sülhə nail olmağa kömək edəcək.

Kreditin ayrılmasıyla bağlı bəyanat ABŞ və müttəfiqləri arasında Rusiyanın dondurulmuş milyardlarla dollarlıq aktivlərindən beynəlxalq hüququ pozmadan Ukraynaya kömək etmək üçün ən yaxşı şəkildə istifadəyə dair bir neçə ay sürən danışıqlardan sonra verilib.

Rusiya Ukraynanın Zaporojye şəhərindəki xəstəxanaya havadan zərbə endirib. Ölkənin fövqəladə hallar xidmətinin bilgisinə görə, nəticədə altı nəfər ölüb və azı, 22 nəfər yaralanıb.

Yerli hakimiyyət orqanları iki qadının dağıntılar altından çıxarıldığını, amma daha dörd adamın da orada qaldığını bildirir.

Baş prokurorluğun bilgisinə görə, havadan zərbə şəhər mərkəzini hədəf götürübmüş. Nəticədə yaxınlıqdakı kafe məhv edilib və partlayış dalğasıyla ətrafa səpələnən qırıntılar ərazidəki ev və avtomobillərə ziyan vurub.

Zaporojye vaxtaşırı Rusiyanın hava zərbələrinə məruz qalır. Dekabrın 6-da belə zərbələrdən 10 nəfər həlak olub.

Bu ara Rusiya Müdafiə Nazirliyi Ukrayna ilə sərhəddəki Bryanks vilayətində düşmənin 14 PUA zərbəsi endirdiyini bildirib. Nəticədə adı bildirilməyən bir istehsalat müəssisəsi yanıb.

Avropa İttifaqı (Aİ) xarici işlər nazirləri Gürcüstan hökumətini artıq ard-arda 13 gecə davam edən etirazlarda "demokratik geriləmə" və etirazçılara qarşı istifadə etdiyi "repressiv" taktikalara görə xəbərdarlıq edib.

Dekabrın 10-da əllərində Aİ və Gürcüstan bayraqlarını dalğalandıran 4 minədək etirazçı parlament binasının önünə toplaşıb.

"Hər gün işdən sonra buraya gəlirik", - 40 yaşlı Sofiya Caparidze AFP-yə belə deyib və əlavə edib: "Bütün gürcülər, hər bir şəhər və kənd Aİ-yə qoşulmaq istəyir. Biz SSRİ-yə dönmək istəmirik".

Aİ xarici işlər nazirləri dekabrın 16-da keçirəcəkləri sammitdə son iki həftə boyunca qərbyönlü etirazçıların üzləşdiyi davranışa görə Gürcüstan liderlərinin cəzalandırılmasını müzakirə edəcəklər.

"Fəsadlara yol açacaq"

"Davam edən demokratik geriləmə və Gürcüstan hakimiyyətinin əl atdığı son repressiv üsullar ikitərəfli münasibətlərimizdə fəsadlara yol açacaq. Aİ əlavə tədbirləri gözdən keçirəcək", - bəyanatda belə deyilir.

Aİ xarici işlər nazirləri "insanlığa yaraşmayan" davranış və işgəncələrdən köklü narahatlığını bildirərək, insan haqlarının pozulması hallarının araşdırılmasına çağırıb: "400-dən çox insan saxlanılıb və çatan bilgilərə görə, onlardan 300 nəfərdən çoxu zorakılıq və pis davranışla üzləşib. Əksəriyyətin təcili tibbi yardıma ehtiyacı var".

Etirazçılara, media nümayəndələrinə və müxalifət liderlərinə qarşı hökumətin repressiv addımlarına görə üzüntüsünü dilə gətirən Aİ saxlanılanların dərhal sərbəst buraxılmasını tələb edir.

Dekabrın 9-da Böyük Britaniya jurnalistlərə və qərbyönlü etirazçılara qarşı "dəhşətli" repressiyaları qınayaraq, Gürcüstan hökuməti ilə əlaqələrini kəskin şəkildə məhdudlaşdırdığını bildirib. Bu, ABŞ və Aİ-nin daha öncə atdığı addımların bənzəridir.

Sərt açıqlamalar versə də, Aİ-nin sammitdə konsensus əldə etməsi çətin ola bilər. Macarıstanın sağçı lideri Viktor Orban Gürcüstan hökumətinə dəstəyini dilə gətirib və avropalıların "Gürcü arzusu" liderlərinə qarşı sanksiyalar tətbiq etmək cəhdlərini qınayıb.

Xatırlatma

Ötən ilin dekabrında Aİ-yə namizəd statusu əldə etsə də, Gürcüstanda "xarici agentlər" və cinsi azlıqlara dair mübahisəli qanunlar qəbul edilib. Brüssel bu qanunları Avropanın dəyər və prinsiplərinə zidd saydığından Gürcüstanın Aİ-yə üzvlük danışıqlarını başlatmaqdan vaz keçib.

İsrail Suriyada 250-dən çox hərbi hədəfə zərbələr vurub. Bu barədə İsrail Ordusunun "Qaley" radiosu xəbər verib.

Zərbə hədəflərinin hərbi bazalar, qırıcı təyyarələr, hərbi-raket kompleksləri, istehsalat meydançaları və raket anbarları olduğu bildirilir.

"AFR" müxbirləri paytaxt Dəməşqdə dekabrın 10-da güclü partlayışların eşidildiyini xəbər veriblər. Suriyanın ən iri hərbi hava qüvvələri bazalarına zərbələr barədə bilgiləri "Reuters" və "Əl-Ərəbiyyə" də paylaşıb. Dəməşq və onun ətrafına endirilən zərbələr hərbi obyektlərə, araşdırma mərkəzlərinə və radioelektron mübarizə idarəsinə tuş gəlib.

Londondakı Suriya İnsan Haqlarını Müşahidə Mərkəzi də son 48 saatda İsrailin 250-dən çox hava hücumu nəticəsində Bəşər Əsədin ən önəmli hərbi obyektlərinin, o sıradan Həma, Homs və Latakiyadakı hərbi bazaların məhv edildiyini bildirib.

Hücumlar haqqında bilgilər İsrailin baş naziri Benyamin Netanyahunun "İsrailə qarşı elan olunan ölüm-qalım savaşında" ölkəsinin Yaxın Şərqin simasını dəyişdirməsinə və düşmənləri "addım-addım" məhv etməsinə dair bəyanatından sonra yayılıb.

"Əl-Mayadin" telekanalının xəbərinə görə, İsrail tankları Suriya paytaxtı istiqamətində hərəkət edir və ondan 20 km məsafədədir.

İsrail ordusu Colan təpələrindəki bufer zonasını tərk etməsi və Suriya ərazisinin dərinliklərinə irəliləməsi barədə xəbərləri təkzib edib.

İsrail ordusu dekabrın 8-də 1973-cü ildən bəri ilk dəfə Colan təpələrindəki bufer zonaya daxil olaraq bitişik "strateji" mövqeləri tutub.

8 dekabr

İsrail hərbçiləri Colan təpələrindəki bufer zonaya daxil olublar

Dekabrın 8-nə keçən gecə və səhər saatlarında İsrail ordusu Colan təpələrindəki bufer zonaya daxil olaraq bitişik "strateji" mövqeləri tutub.

Baş nazir Benyamin Netanyahu İsrailin nəzarət etdiyi Colan təpələriylə Suriya sərhədində görüntülənən videomüraciətində belə deyib.

İsrail hərbçiləri Hermon dağının Suriyaya aid yamacını nəzarətə götürüblər. "Biz düşmən qüvvələrinin sərhədlərimiz yaxınlığında öz mövqelərini möhkəmləndirməsinə imkan verməyəcəyik", - yenə Netanyahunun sözləridir.

İki ölkənin döyüş mövqeləri arasındakı ərazini İsrailin tutması Suriyada Bəşər Əsəd rejiminin çöküşünə dair bilgilər fonunda baş verib.

Netanyahunun fikrincə, 1974-cü il razılaşmasına görə, bufer zonası kimi sayılan ərazilər Suriya ordusu mövqelərini tərk etdiyindən həmin statusunu itirib və sərhədlərini qorumaq üçün İsrail oraya qoşunlarını yeridib. O əlavə edib ki, Əsəd rejiminin çöküşü İsrailə yeni imkanlar açmaqla yanaşı, risklər də törədir.

Bu təpələr 1967-ci ildə işğal edilib

İsrail 1967-ci il savaşında işğal etdiyi Colan təpələrini öz ərazisi sayır. Dünya ölkələrinin çoxu bu ərazilərin Suriyaya məxsus olduğunu bildirir. Ordu İsrailin rəsmən ona məxsusluğunu elan etmədiyi rayonlara daxil olub.

Netanyahu müraciətində deyib ki, Əsəd rejiminin çöküşü əsas himayədarlarına - İranla "Hizbullah"a endirilən zərbələrə görə mümkün olub.

İran və ona yaxın radikal livanlı qruplaşma olan "Hizbullah" (ABŞ-də terrorçu təşkilat sayılır - red.) Suriyadakı vətəndaş müharibəsində Əsədi fəal dəstəkləyib. Ancaq onlar silahlı qruplaşmaların son hücumunun önünü kəsmək üçün rejimə dəstək göstərmədilər. "Hizbullah" bu ilin noyabrında İsraillə apardığı silahlı qarşıdurma nəticəsində zəifləyib və atəşkəslə razılaşıb.

Dəməşqi və ölkə ərazisinin önəmli bölümünü tutan Suriya silahlı müxalifəti arasında İsraillə qarşıdurmanı sürdürmək niyyəti güdən qüvvələr önəmli rol oynayır. Bunlar arasında ən böyük qruplaşma Birləşmiş Ştatların terrorçu təşkilat kimi tanıdığı "Həyat Təhrir əş-Şam"dır (HTŞ).

Ağır hərbi texnikanın silahlıların əlinə keçməsini önləməkdən ötrü İsrail Suriya ordusunun obyektlərinə bir neçə hava zərbəsi endirib. "Reuters"in bilgisinə görə, İsrail Dəməşqdəki Suriya hərbi kəşfiyyatı və gömrük idarəsinin baş qərargahına da zərbələr vurub. Raketlərin hazırlanmasında iranlı mütəxəssislər də çalışdığından araşdırma mərkəzi də hücuma məruz qalıb.

Belarus prezidenti Aleksandr Lukaşenko 29 siyasi məhbusu əfv etsə də, ölkədə hələ yüzlərlə siyasi məhbus qalmaqdadır. Bir yandan da yanvarda keçiriləcək prezident seçkiləri öncəsi plüralizmə qarşı repressiya dalğaları genişlənməkdədir.

Əfv edilənlərin 11-i qadın, 18-i kişidir. Yarıdan çoxunun xroniki xəstəliyi və əlilliyi var.

"Azadlığa buraxılanların hamısı törətdiyi əməllərdən peşman olaraq əfvlə bağlı dövlət başçısına müraciət edib", - prezident administrasiyasının açıqlamasında belə deyilir. O da bildirilir ki, DİN "qanunları bir daha pozmamaları üçün" azadlığa buraxılanlara göz qoyacaq.

Daha öncə əfvlə azadlığa buraxılanların bir neçəsi güvənlik xidmətlərinin onları izlədiyinə diqqət çəkib.

Əfv edilənlərin arasında məşhur fəalların olub-olmadığı bilinmir

Bu il sayca yeddinci əfv fərmanıyla toplam 178 nəfər azadlığa buraxılıb.

"Vyasna" insan haqları təşkilatından olan Pavel Sapelka AP-yə deyib ki, Lukaşenko əfv olunanlardan iki dəfə çox insanı həbs etdirir.

O, Belarusda repressiya dalğasının genişləndiyini söyləyib.

Hazırda Belarusdakı siyasi məhbuslar arasında 1300-dək siyasətçi, jurnalist, hüquq müdafiəçisi və vətəndaş cəmiyyəti fəalı var. Onlara vəkil tutmaq yasaqlanıb, saxlanma şəraitləri də ağırdır.

2020-ci ildəki prezident seçkisinin nəticələrinə etiraz edənlərə qarşı genişmiqyaslı repressiyalarda, azı, 13 min belaruslu ölkəni tərk etməyə məcbur qalıb.

Rusiya prezidenti Vladimir Putinin yaxın müttəfiqi olan A.Lukaşenkonun gələnilki seçkilərdə də qalib elan ediləcəyi gözlənilir.

Cənubi Koreyanın prezidenti Yun Sok Yola ölkəni tərk etmək yasaqlanıb.

"Yonhap" agentliyinin bilgisinə görə, baş prokuror O Don Un parlamentdəki dinləmələrdə bildirib ki, ölkədə fövqəladə vəziyyətin tətbiqi və etirazlar açılan cinayət işində araşdırılır.

Prezident dövlətə xəyanət və hakimiyyətdən sui-istifadədə suçlanır. Polis onun sorğu-suala çəkilməsini istisna etmir.

Y.S.Yol "daxildə Şimali Koreya tərəfdarları ilə aparılan mübarizə" ilə əsaslandırdığı fövqəladə vəziyyəti dekabrın 3-də elan etmişdi. Altı saat qüvvədə olan fərmanda siyasi partiyaların fəaliyyəti, etirazlar, tətillər yasaqlanmış, mediada senzura başladılmış, eləcə də ölüm cəzası verə bilən hərbi-səhra məhkəmələri qurulmuşdu.

Prezidentin fərmanı paytaxt Seul və ölkə parlamentində geniş etirazlar doğurmuşdu. Parlament fərmanın ləğvinə səs verəndən sonra Y.S.Yol öz qərarından dönməyə məcbur qalmış, ölkənin müdafiə naziri və bir sıra aparıcı məmurlar istefa vermişdilər.

Parlamentdə prezidentin impiçmentinə dair səsvermə keçirilsə də, hakim "Xalqın gücü" partiyası bunu boykot etdiyindən Y.S.Yol vəzifəsində qalıb.